Wicipedia

Cytundeb Waitangi: Gwahaniaeth rhwng fersiynau

Pori'r hanes yn rhyngweithiol
← Cymharer â'r fersiwn gyntCymharer â'r fersiwn dilynol →
Cynnwys wedi'i ddileu Cynnwys wedi'i ychwanegu
GweledolCystrawen wici
B r2.7.3) (robot yn ychwanegu: be, be-x-old, cs, de, el, eo, es, fi, fr, he, hu, id, it, ja, ko, mi, ms, nl, nn, no, pl, pt, ro, ru, sv, zh
BDim crynodeb golygu
Llinell 1:
Arwyddwyd '''Cytundeb Waitangi''' ([[Saesneg]]:'''Treaty of Waitangi''', [[Maori (iaith)|Māori]]: '''Tiriti o Waitangi''') ar [[6 Chwefror]] [[1840]] gan gynrychiolwyr Coron Prydain a phenaethiaid [[Maorïaid|Māori]] amrywiol o [[Ynys y Gogledd]], [[Seland Newydd]].
 
Arweiniodd y Cytuniad at sefydlu swydd Llywodraethwr Prydain dros Seland Newydd, cydnabyddiaeth o berchnogaeth y Māori dros eu tiroedd a’u heidioheiddo, ac fe roddwyd i’r Māori hawliau fel deiliaid Prydeinig. Mae fersiynau Saesneg a Māori y Cytundeb yn wahanol yn sylweddol, felly nid oes consensws ynghylch beth yn union y cytunwyd iddynt. O safbwynt Prydain, rhoddodd y Cytundeb sofraniaeth i Brydain dros Seland Newydd a’r hawl i’r Llywodraethwr i lywodraethu'r wlad. Credodd y Māori ar y llaw arall eu bod yn ildio i'r Goron yr hawl i lywodraethu mewn cyfnewid am ddiogelwch, a’u bod yn parhau i fod ag awdurdod i reoli eu materion eu hunain.<ref>{{cite web |url=http://www.waitangi-tribunal.govt.nz/treaty/meaning.asp |title=Meaning of the Treaty |year=2011 |publisher=Waitangi Tribunal |accessdate=12 July 2011}}</ref> Ar ôl y llofnodi cychwynnol yn [[Waitangi]], aed â chopïau o'r Cytundeb o gwmpas Seland Newydd a thros y misoedd canlynol fe’i llofnodwyd gan benaethiaid eraill. Roedd cyfanswm o naw copi o'r Cytundeb Waitangi gan gynnwys y gwreiddiol a'i llofnodwyd ar 6 Chwefror 1840.<ref>{{cite web|url=http://www.archives.govt.nz/exhibitions/treaty|title=Treaty of Waitangi – Te Tiriti o Waitangi|publisher=[[Archives New Zealand]]|accessdate=10 August 2011}}</ref> Fe wnaeth tua 530-540 o benaethiaid, o leiaf 13 ohonynt yn fenywod, arwyddo Cytuniad Waitangi.<ref>{{cite web|url=http://www.waitangi-tribunal.govt.nz/treaty/|publisher=Waitangi Tribunal|accessdate=10 August 2011|title=Treaty of Waitangi}}</ref><ref>C. Orange.The Treaty of Waitangi.Bridget Willians .1987.Appendices P 260</ref>
 
Hyd at y 1970au, ystyrir bod y Cytundeb yn gyffredinol wedi gwasanaethu ei bwrpas yn Seland Newydd y 1840au, ac fe'i hanwybyddwyd gan y llysoedd a senedd fel ei gilydd. Fe’i dehonglwyd yn hanes Seland Newydd fel gweithred hael ar y rhan Coron Prydain, a oedd ar y pryd yn ei anterth.<ref>{{cite web|url=http://www.nzhistory.net.nz/politics/treaty/the-treaty-in-practice/the-treaty-debated|title=The Treaty in practice: The Treaty debated|accessdate=10 August 2011|publisher=[[nzhistory.net.nz]]}}</ref> Mae’r Māori wedi edrych tuag at y Cytundeb am ddatrysiadau mewn achosion o gam-drin hawliau, colli tir a thriniaeth anghyfartal gan y wladwriaeth, gyda llwyddiant cymysg. O ddiwedd y 1960au dechreuodd y Māori dynnu sylw at achosion o dorri'r Cytundeb, ac mae hanes diweddar wedi pwysleisio problemau gyda'r cyfieithiad Māori o’r cytundeb.<ref>{{cite web|url=http://www.waitangi-tribunal.govt.nz/treaty/meaning.asp|publisher=Waitangi Tribunal|title=Treaty of Waitangi – Meaning|accessdate=10 August 2011}}</ref> Yn 1975, sefydlwyd Tribiwnlys Waitangi fel comisiwn parhaol gyda’r dasg o ymchwilio i achosion o dorri’'r Cytundeb gan y Goron neu ei gynrychiolwyr ac awgrymu dulliau o wneud iawn am hyn.
Wedi dod o "https://cy.wikipedia.org/wiki/Cytundeb_Waitangi"