Pen-y-bryn, Abergwyngregyn: Gwahaniaeth rhwng fersiynau

Yn 1988 honodd perchennog y tŷ Kathryn Gibson a Myrddin ap Dafydd mai'r adeilad hwn yw "Garth Celyn", Llys Tywysogion Gwynedd,<ref name="abergwyngregyn.co.uk">(am ddim) [http://www.abergwyngregyn.co.uk/html/body_modern_pen_y_bryn.html], (archif) [http://www.docstoc.com/docs/66984369/Its-my-duty-to-Welsh-history-to-prove-that-Llywelyn-the-Great-lived-in-my-house-Where-is-the-real-home-of-the-Welsh-Princes-Researcher-Kathryn-Pritchard-Gibson-believes-she-has-the-answer-Ian-Skid] Ian Skidmore, Daily Post, 19 Tachwedd 2001</ref> ond mae ymchwil Ymddiriedolaeth Archaeolegol Gwynedd yn 2012 yn datgan "nad oes dim tystiolaeth argyhoeddedig i ddweud mai Pen-y-Bryn yw ''"gwir safle palas Llywelyn"''.<ref>Golwg29 Tachwedd 2012; tudalen 4 - 5.</ref> Ategwyd hyn gan Hywel Thomas o Gwmni Adfywio Abergwyngregyn a Dewi Roberts, Cadeirydd y Cyngor lleol ''Credwn ni a llawer un arall fod y dystiolaeth sydd ar gael yn ffafrio'r safle arall sydd yng nghanol y pentre.''

Ceir cofnod fod adeilad - rhywle ar dir Pen y Bryn - wedi ei godi rhwng 1303-1306, cofnodir y manylion a bod gwith eitha trwm a oedd yn cynnwys cludo cerrig wedi'u siapio a [[calch|chalch]] i wnued mortar. Does dim olion o gerrig mawr ar y safle arall - safle'r Mŵd, a chredir fod y safle yn y fan honno braidd yn fach i lys eitha mawr.<ref>A Brief Report on Pen y Bryn and Aber, Gwynedd. Paul Martin Remfry. Castle Studies Research & Publishing Astudiaethau Castell Ymchwil A Cyhoeddi. 2012. tud 110-112. [http://www.castles99.ukprint.com/PenyBryn.pdf accessed 5th November 2012]</ref> Gwyddys hefyd i Rys a Jane Thomas fyw yma yn 1553, gan ei brynnu oddi wrth Coron Lloegr. Mae'r pren yn nho'r prif dŷ wedi'u dyddio i rhwng 1619 a 1624.<ref>[http://www.coflein.gov.uk/en/site/32/details/PEN-Y-BRYN%2C+ABER/ Main range tree-ring dated 1619-24. Tree-ring dating commissioned by the North-west Wales Dendrochronological Project in association with RCAHMW, and reported in Vernacular Architecture 41 (2010), tud. 114: ABER, Pen-y-bryn (Garth Celyn) (SH 6582 7273) Torrwyd y coed rhwng 1619–24.] Gwefan Coflein</ref> Gwyddys hefyd fod y tŷ wedi'i adeiladu ar chwe chyfnod a bod hanes hir i'r tŷ cyn iddo gael to newydd tua 1620. <ref>''A Brief Report on Pen y Bryn and Aber, Gwynedd. Paul Martin Remfry. Castle Studies Research & Publishing'' Astudiaethau Castell Ymchwil A Cyhoeddi. 2012. tud 6. http://www.castles99.ukprint.com/PenyBryn.pdf accessed 5th November 2012</ref> Codwyd y tŵr ar ôl gweddill y tŷ a chafwyd gryn ychwanegiadau yn y 18fed ganrif.

Roedd gan [[Tywysogion Gwynedd|Dywysogion Gwynedd]] lys yn [[Abergwyngregyn]]. Mae ei union leoliad yn bwynt dadleuol; dywedir fod dau safle'n bosibl, naill ai ger Pen y Mŵd, gerllaw ar lan yr afon, a'r llall ar safle Garth Celyn.<ref>Tystiolaeth Garth Celyn. Gweneth Lilly, Llanfairfechan. Y Traethodydd, Cyf. CLIII (644-647) 1998 tud 145-147. [http://welshjournals.llgc.org.uk/browse/viewpage/llgc-id:1134021/llgc-id:1161783/llgc-id:1161938/get650/] accessed 21 Tachwedd 2012</ref> Ceir adfeilion o'r Oesoedd Canol yng Ngarth Celyn, wedi cael eu dehonglu fel gwaith maen ond sy'n anodd eu ddyddio.<ref>"''The complex included other structures, including a barn or gatehouse (possibly rebuilt about 1700 on earlier stonework) and the present tower."''[http://www.coflein.gov.uk/en/site/31424/details/PEN-Y-BRYN%2C+BARN%2C+ABER/ PEN-Y-BRYN, BARN, ABER]; adalwyd ???</ref><ref>''A Brief Report on Pen y Bryn and Aber, Gwynedd. Paul Martin Remfry. Castle Studies Research & Publishing ''Astudiaethau Castell Ymchwil A Cyhoeddi. 2012. Tud 113. [http://www.castles99.ukprint.com/PenyBryn.pdf]</ref> Wrth y Mŵd mae Ymddiriedolaeth Archaeolegol Gwynedd wedi dadorchuddio adeilad o Oes y Tywysogion, a'i nodi fel llys brenhinol.<ref>[http://www.coflein.gov.uk/en/site/309171/details/THE+LLYS+AT+ABER%2C+HOUSE+EXCAVATED+AT+PEN+Y+MWD/ THE LLYS AT ABER, HOUSE EXCAVATED AT PEN Y MWD accessed 21st Feb 2011]</ref><ref>[http://www.coflein.gov.uk/en/site/95692/details/ABER+CASTLE+OR+PEN-Y-MWD+MOUND/ ABER CASTLE OR PEN-Y-MWD MOUND ]</ref><ref>[http://news.bbc.co.uk/local/northwestwales/hi/people_and_places/history/newsid_9140000/9140324.stm ''John Roberts, archaeologist for the Snowdonia National Park Authority. Final viewing for Abergwyngregyn's Welsh princes site at news.bbc.co.uk'']</ref> Ers 1988, haerwyd mai safle'r tŷ presenol yw safle llys y Tywysogion, <ref>(am ddim) [http://www.name="abergwyngregyn.co.uk"/html/body_modern_pen_y_bryn.html], (archif) [http://www.docstoc.com/docs/66984369/Its-my-duty-to-Welsh-history-to-prove-that-Llywelyn-the-Great-lived-in-my-house-Where-is-the-real-home-of-the-Welsh-Princes-Researcher-Kathryn-Pritchard-Gibson-believes-she-has-the-answer-Ian-Skid] Ian Skidmore, Daily Post, 19 Tachwedd 2001</ref>