Robert Peel: Gwahaniaeth rhwng fersiynau
Cynnwys wedi'i ddileu Cynnwys wedi'i ychwanegu
Legobot (sgwrs | cyfraniadau) B Bot: Migrating 43 interwiki links, now provided by Wikidata on d:q181875 (translate me) |
Ailenwi rhannau o Swydd Efrog ayb using AWB |
||
Llinell 17:
| plaid=[[Y Blaid Geidwadol (DU)|Ceidwadol]]
}}
Sylfaenydd [[y Blaid Geidwadol]] fodern oedd '''Syr Robert Peel''' ([[5 Chwefror]] [[1788]] – [[2 Gorffennaf]] [[1850]]), [[Prif Weinidogion y Deyrnas Unedig|Prif Weinidog y Deyrnas Unedig]] rhwng Rhagfyr 1834, ac Ebrill 1835 a rhwng Awst 1841, a Mehefin 1846.
Fel [[Ysgrifennydd Cartref]] creodd [[Heddlu Metropolitanaidd Llundain]] yn 1829 (heddlu ffurfiol cyntaf Prydain). Gyda [[Arthur Wellesley, Dug 1af Wellington|Dug Wellington]] diddymodd y Deddfau Penyd gan Ryddfreinio [[Yr Eglwys Gatholig Rufeinig|Catholigion]] yn 1829. Ail-greodd y blaid Dorïaid (a elwir yn y Blaid Geidwadol yn gynyddol) yn dilyn trechiad etholiadol 1832, gan Ddiddymu'r [[Deddfau Ŷd]] yn 1845 yn ystod ei ail-weinidogaeth. Trechwyd gan ei blaid ei hun dros y mater, gan arwain i'w ymddiswyddiad yn 1846 a rhwyg yn y blaid Geidwadol. Cymaint oedd ei ddylanwad, yn aml elwir y cyfnod rhwng [[Deddf Diwygio 1832]] a'i ymddiswyddiad fel Prif Weinidog yn 1846 yn ''Oes Peel'', er iddo fod yn Brif Weinidog am ond pum mlynedd yn gyfan gwbl.<ref>[http://www.historyhome.co.uk/peel/peelhome.htm A Web of English History, ''The Peel Web'']</ref>
==Cefndir a blynyddoedd cynnar==
Ganwyd yn Chamber Hall, [[Bury]], [[Swydd Gaerhirfryn]], ar y 3ydd o Chwefror 1788. Roedd yn drydydd mab i'w dad, hefyd o'r enw Robert Peel, AS Torïaidd a oedd yn gyfrifol am Deddf Ffactori yn 1802. Diwydianwyr oedd ei deulu, a chafodd ei ddisgrifio gyda chryn snobyddiaeth gan Dug Wellington fel dyn o "''low birth and vulgar manners''."
I geisio gwrthdroi'r fath syniadau, megis nifer o blant ''nouveau riche'' eraill oedd yn ceisio esgyn ym myd y tirfeddianwyr traddodiadol, anfonwyd fab i ysgol fonedd Harrow yn 1800. Dechreuodd ei astudiaethau yn ''Christ Church'', [[Rhydychen]] yn 1805 lle daeth yn fyfyriwr galluog. Erbyn 1809 - ar argymhellant Arthur Wellesley, yr un dyn a ddaeth i fod y Dug Wellington a ddisgrifiodd dras Peel mor snoblyd - roedd yn aelod seneddol â sedd Gwyddelig Ddinas Cashel, bwrdeistref ag ond dau ddeg pedwar o bleidleisiwr. Dyma oedd dechreuad dau thema pwysig ym mywyd Peel - ei bartneriaeth â'r Dug Wellington a chysylltiad ei yrfa wleidyddol i Iwerddon.
Llinell 45:
{{Arweinwyr y Blaid Geidwadol (DU)}}
{{eginyn Saeson}}▼
{{DEFAULTSORT:Peel, Robert}}
Llinell 55 ⟶ 53:
[[Categori:Pobl fu farw mewn damweiniau marchogaeth]]
[[Categori:Prif Weinidogion y Deyrnas Unedig]]
▲{{eginyn Saeson}}
| |||