Fersiwn yn ôl 12:46, 11 Mawrth 2013 golygu Addbot (sgwrs \| cyfraniadau) 26,235 golygiad B Bot: Migrating 50 interwiki links, now provided by Wikidata on d:q2791 (translate me) ← Cymharer â'r fersiwn gynt		Fersiwn yn ôl 22:55, 18 Gorffennaf 2013 golygu dadwneud Anatiomaros (sgwrs \| cyfraniadau) Awto-batrolwyr 86,744 golygiad manion, categoriau Cymharer â'r fersiwn dilynol →
Llinell 1: [[Delwedd:Goyathlay.jpeg\|bawd\|200px\|Geronimo.]] Arweinydd milwrol yr [[Apache]] [[Chiricahua]] oedd '''Geronimo''', ([[Chiricahua (iaith)\|Chiricahua]]: '''Goyaałé''', sillefir weithiau fel '''Goyathlay''' neu '''Goyahkla''') ([[16 Mehefin]] [[1829]] - [[17 Chwefror]] [[1909]]) . ==Hanes ei fywyd== Ganed ef yn aelod o ~~ganen~~gangen Bedonkohe ~~o’r~~o'r Apache, ger Turkey Creek, afon sy’n llifo i [[Afon Gila]] yn yr hyn sy’n awr yn dalaith [[New Mexico]] o’r [[Unol Daleithiau]], ond a oedd bryd hynny yn swyddogol yn rhan o [[Mecsico\|Fecsico]]. Priododd ferch o’r Chiricauhua, a chawsant dri o blant. Ar [[5 Mawrth]] [[1851]], ymosododd 400 o filwyr o Sonora dan y Cyrnol Jose Maria Carrasco ar wersyll Geronimo gerllaw Janos pan oedd y dynion i ffwrdd yn masnachu. Lladdwyd ei wraig, Alope, ei blant a’i fam. Gyrroedd ei bennaeth, [[Mangas Coloradas]], ef i ymuno a rhyfelwyr [[Cochise]] i geisio dial. Cafodd yr enw “Geronimo”, pan ymosododd ar filwyr Mecsico nes iddynt alw ar [[Sant Sierom]] am gymorth. Nid oedd Geronimo yn bennaeth, ond daeth yn arweinydd milwrol pwysig iawn. Priododd eto nifer o weithiau, gan gael o leiaf dri plentyn. Ymladdodd yn erbyn México a’r Unol Daleithiau gyda chryn lwyddiant o 1858 hyd 1886, er bod eu milwyr yn llawer mwy niferus na’i ryfelwyr ef. Tua diwedd ei yrfa fel arweinydd, nid oedd ganddo ond 38 o wyr, gwragedd a phant, ond llwyddasant i osgoi cael eu dal gan 5,000 o filwyr yr Unol Daleithiau (chwarter y fyddin ar y pryd) ac unedau o fyddin México am flwyddyn. Ar [[4 Medi]] [[1886]], ildiodd i’r cadfridog [[Nelson A. Miles]] yn [[Skeleton Canyon]], [[Arizona]]. Gyrrwyd Geronimo a’r rhyfelwyr eraill i Fort Pickens, [[Florida]], a’i deulu i [Fort Marion. Ail-unwyd hwy ym mis Mai [[1887]], pan drosglwyddwyd hwy i Mount Vernon, [[Alabama]]. Ym [[1894]], symudwyd hwy i Fort Sill, [[Oklahoma]]. Daeth Geronimo yn enwog, gan ymddangos yn [[Ffair y Byd 1904]] yn [[St. Louis, Missouri\|St. Louis]], a ~~gwethu~~gwerthu lluniau ohono ei hun. Bu farw yn Fort Sill yn 1909 a claddwyd ef yno. Yn 1905, cytunodd Geronimo i adrodd ei hanes i S. M. Barrett, a’i cyhoeddodd fel llyfr. Cyhoeddwyd ail-argraffiad gan Frederick Turner yn 1970. === Llyfryddiaeth === * ''Geronimo: His Own Story: The Autobiography of a Great Patriot Warrior'', gol. Frederick W. Turner (Efrog Newydd: Dutton, 1970) ISBN 0-525-11308-8 * David Roberts, ''Once they moved like the wind[:] Cochise, Geronimo and the Apache Wars'' (Simon & Schuster, 1994; argraffiad newydd, Pimlico, 1998) ISBN 0-7126-6628-1 == Ffuglen == * Eirug Wyn, ''I Ble'r Aeth Haul y Bore?'' [[Categori:Apache]] [[Categori:Genedigaethau 1829]] [[Categori:Marwolaethau 1909]] [[Categori:~~Apache~~Hanes yr Unol Daleithiau]] [[Categori:Pobl o New Mexico]]

Geronimo: Gwahaniaeth rhwng fersiynau