Volgograd: Gwahaniaeth rhwng fersiynau

|math_o_uned=oblastOblast

Dinas yn ne [[Rwsia]], ar lan orllewinol [[Afon Volga]], yw '''Volgograd''' ([[RwsiegRwseg]]: ''Волгоград'' /, ''Volgograd''), gynt '''''Tsaritsyn''''' (RwsiegRwseg: ''Царицын'') (1598–1925), wedyn '''''Stalingrad''''' (RwsiegRwseg: ''Сталинград'') (1925–61). Canolfan weinyddol [[oblastOblast Volgograd]] yw hi.

SylfaenwydSefydlwyd y ddinas yn [[1589]] fel caer lle mae [[Afon Tsaritsa]] yn ymuno ag [[Afon Volga]] i amddiffyn ffin ddeheuol Rwsia. Fe'i cipiwyd ddwywaith mewn gwrthryfeloedd gan [[Cosaciaid]], unwaith mewnyng gwrthryfelngwrthryfel [[Stenka Razin]] ymyn [[1670]] ac unwaith mewnyng gwrthryfelngwrthryfel [[Yemelyan Pugachev]] ymyn [[1774]]. Daeth yn borthladd ac yn ganolfan fasnachol o bwys yn ystod y 19eg ganrif.

Yn yystod [[Rhyfel Cartref Rwsia|rhyfel cartref]], roedd ymladd ffyrnig am Tsaritsyn. Fe'i meddiannwyd gan luoedd y Bolsieficiaid ym [[1918Bolsieficiaid]], yn 1918 ond ymosodwyd arni gan luoedd y [[Rwsiaid Gwynion]]. Bu bron iddi gwympo, ond achubwyd y ddinas i'r Cochion gan Gadfridogy Cadfridog [[Pavel Sytin]] a chadeirydd y pwyllgor milwrol lleol, [[Josef Stalin]]. Gan i Stalin gymryd rhan yn yr ymdrech i'w hamddiffyn yn y rhyfel cartref, ailenwyd y ddinas ar ei ôl fel 'Stalingrad' ("Dinas Stalin") yn [[1925]].

Yn y 1930au datblygodd Stalingrad fel canolfan diwydiant trwm a chanolfan cludo nwyddau. Chwaraeodd rôl allweddol yn yr [[Ail Ryfel Byd]], pryd bu lluoedd [[Undeb Sofietaidd|Sofietaidd]] a Nazïaidd[[Natsïaeth|Natsïaidd]] yn ymladd dros y ddinas am dros bum mis ym [[Brwydr Stalingrad|Mrwydr Stalingrad]]. Cafodd y ddinas ei difetha bron yn llwyr yn y frwydr, ond llwyddodd lluoedd[[Y Fyddin Goch|Byddin Goch]] y Sofietaidd i gadw rheolaethgafael arni. Gwelir amddiffyniad Stalingrad fel trobwynt yn y rhyfel gan mai Stalingrad yw'r pwynt pellach i'r luoeddlluoedd Almaenig ei gyrraedd yn y dwyrain. Mewn cydnabyddiaeth o aberth y dinesyddion, rhoddwyd y teitl 'dinasDinas-arwrArwr' iddi ymyn [[1945]]. Newidiwyd yr enw unwaith eto ymyn [[1961]] i ''Volgograd'' ("Dinas y Volga"), fel rhan o raglen ddileu cwlt Stalin [[Nikita Krushchev|Krushchev]].