Thomas Evans (Tomos Glyn Cothi): Gwahaniaeth rhwng fersiynau

[[Gweinidog]], [[heddychaeth|heddychwr]], [[bardd]] a [[llenor Cymraeg]] o [[Sir Gaerfyrddin]] oedd '''Thomas Evans''', a adnabyddir yn aml fel '''Tomos Glyn Cothi''' ([[20 Mehefin]] [[1764]] - [[Ionawr]] [[1833]]). Roedd yn bleidiol i egwyddorion y [[Chwyldro Ffrengig]], yn un o sylfaenwr [[Undodiaeth]] yng Nghymru, yn fardd ac yn awdur sawl llyfr.<ref>J. J. Evans, ''Cymry enwog y Ddeunawfed Ganrif'' ([[Gwasg Aberystwyth]], 1937).</ref>

Ganed Tomos mewn bwthyn o'r enw Capel Sant Silyn, ger pentref [[Gwernogle]], gogledd Sir Gaerfyrddin, ar 20 Mehefin 1764, yn fab i Ifan John a'i wraig a'r trydydd o'u chwech o blant. Dysgodd ddarllen ac ysgrifennu [[Cymraeg]] ar yr aelwyd a chafodd grap ar ddarllen [[Saesneg]] mewn ysgol leol cyn mynd i ysgol yn [[Abertawe]]. Dychwelodd i'w fro wedyn a dilynodd grefft gwehydd, fel ei dad.<ref>J. J. Evans, ''Cymry enwog y Ddeunawfed Ganrif'' ([[Gwasg Aberystwyth]], 1937).</ref>

Enillodd ei awydd am wybodaeth nawdd boneddigion lleol a chafodd fenthyg llyfrau gan bobl fel yr ysgolhaig y Dr [[Joseph Priestley]]. [[Undodiaeth|Undodiad]] oedd Priestley, a daeth Tomos i feithrin ei syniadau ef. Aeth i wasanaethu capel [[Ariaeth|Ariaidd]] [[Alltyblaca]], ger [[Llanybydder]]. Yno daeth dan ddylanwad [[Dafydd Dafis, Castell Hywel]].<ref>J. J. Evans, ''Cymry enwog y Ddeunawfed Ganrif'' ([[Gwasg Aberystwyth]], 1937).</ref>

Cyhoeddodd sawl llyfr, cyfeithiadau o destunau Undodaidd Saesneg gan fwyaf. Roedd yn fardd hefyd a gyfansoddodd nifer o [[Canu Rhydd Cymraeg|gerddi ar y mesurau rhydd]] yn lladd ar ryfel a brenhinoedd a chlodfori rhyddid. Cyhoeddodd gasgliad o gant o [[emyn]]au at wasanaeth yr Undodiaid (1811).<ref>J. J. Evans, ''Cymry enwog y Ddeunawfed Ganrif'' ([[Gwasg Aberystwyth]], 1937).</ref>