Cabinet y Deyrnas Unedig: Gwahaniaeth rhwng fersiynau

Cynnwys wedi'i ddileu Cynnwys wedi'i ychwanegu
→‎Hanesyddol: egluro - rhaid gwahaniaethu rhwng cyfnodau Seneddau Lloegr, Prydain Fawr a'r DU!
Llinell 8:
 
==Hanesyddol==
Mae gwreiddau'r Cabinet yn gorwedd yng nghyfnod [[Senedd Lloegr]], sef yn y cyfnod cyn creu [[Teyrnas Prydain Fawr]] a'r Deyrnas Unedig a'i dilynodd. Hyd at yr 16eg ganrif penodwyd Swyddogion Gwladwriaethol gan y Goron Lloegr, yn unigol, gydag eiddo, pwer a chyfrifoldebau eu hunain. Yr unig gorff ar y lefel hwn oedd y [[Cyfrin-gyngor y DU|Cyfrin-gyngor Lloegr]]. Ar ddiwedd y 16eg ganrif gwelwn gyfeirio mewn dogfennau at "''cabinet council''", sef cyngor a roddwyd i'r brenin neu'r frenhines, yn breifat, mewn ystafell fechan (''cabinet''). Mae'r ''Oxford English Dictionary'' yn tadogi'r enw i [[Francis Bacon]] a'i "Ysgrifau"''Essays'' (1605) gan fyny mai ef a fathodd y term. Ond yma, mae Bacon yn ei ddefnyddio yng nghyd -destun gwledydd tramor ac yn difrio'r cysyniad fel "remedi oedd yn waeth na'r glefyd ei hun."<ref>[http://www.bartleby.com/3/1/20.html Bacon, Essay "On Counsel"] "''"For which inconveniences, the doctrine of Italy, and practice of France, in some kings’ times, hath introduced cabinet counsels; a remedy worse than the disease"''.<ref>[http://www.bartleby.com/3/1/20.html Bacon, Essay "On Counsel"]</ref>
[[File:LloydGeorge.jpg|bawd|chwith|[[David Lloyd George]], y gwleidydd ar glensiodd y Cabinet i'w ffurf bresenol]]
Sefydlodd [[Siarl I, brenin Lloegr a'r Alban]] ''"Cabinet Council"'' swyddogol ym 1625, i weithredu fel ei gyngor-cyfrin (neu gyngor preifat) a defnyddir y gair "y Cabinet" am y tro cyntaf ym 1644 - unwaith eto, mewn modd dirornus, estronol.<ref name="oedCabinet">[[OED]] Cabinet</ref>
 
SefydloddYng nghyfnod [[Senedd Prydain Fawr]], sefydlodd [[Siarl I, brenin Lloegr a'r Alban]] ''"Cabinet Council"'' swyddogol ym 1625, i weithredu fel ei gyngor-cyfrin (neu gyngor preifat) a defnyddir y gair "y Cabinet" am y tro cyntaf ym 1644 - unwaith eto, mewn modd dirornusdilornus, estronol.<ref name="oedCabinet">[[OED]] Cabinet</ref>
Ers dyddiau [[Siôr I, brenin Prydain Fawr|Siôr I]] y Cabinet yw prif grwp llywodraethol Llywodraeth Prydain. Credir iddo ef a'i fab fabwysiadu'r dull tramor hwn o weithredu'n bennaf gan mai ail-iaith oedd y Saesneg iddynt ac y gwyddant fwy am drefn gwleidyddiaeth gwledydd eraill nag am un Lloegr.
 
I'r Prif Weinidog a'r Cymro [[David Lloyd George]] mae'r diolch am roi trefn ar y Cabinet, fodd bynnag, a'i system weithredol. Yn ystod ei gyfnod fel Prif Weinidog (1916–1922) gwelwyd sefydlu ''"Cabinet Office"'' ac Ysgrifennydd, strwythur ffurfiol i'r pwyllgorau, cofnodion nad oeddent yn cael eu cyhoeddi a pherthynas clir a phendant rhwng Gweinidogion y gwahanol Adrannau. Y drefn hon a ddefnyddir heddiw.
 
Ers dyddiau [[Siôr I, brenin Prydain Fawr|Siôr I]] y Cabinet yw prif grwp llywodraethol Llywodraeth Prydain (Llywodraeth Prydain Fawr yn y cyfnod hwnnw). Credir iddo ef a'i fab fabwysiadu'r dull tramor hwn o weithredu'n bennaf gan mai ail-iaith oedd y Saesneg iddynt ac y gwyddant fwy am drefn gwleidyddiaeth gwledydd eraill nag am un Lloegr.
 
I'r Prif Weinidog a'r Cymro [[David Lloyd George]] mae'r diolch am roi trefn ar y Cabinet, fodd bynnag, a'i system weithredol. Yn ystod ei gyfnod fel Prif Weinidog y DU (1916–1922) gwelwyd sefydlu ''"Cabinet Office"'' ac Ysgrifennydd, strwythur ffurfiol i'r pwyllgorau, cofnodion nad oeddent yn cael eu cyhoeddi a pherthynas clir a phendant rhwng Gweinidogion y gwahanol Adrannau. Y drefn hon a ddefnyddir heddiw.
 
==Cyfeiriadau==