Ymbelydredd: Gwahaniaeth rhwng fersiynau
Cynnwys wedi'i ddileu Cynnwys wedi'i ychwanegu
man gywiriadau using AWB |
AshleyB (sgwrs | cyfraniadau) ehangu "Newidiadau mewn más a rhif atomig" |
||
Llinell 22:
[[Delwedd:Radioactive.svg|170px|de|bawd|Arwydd Perygl Ymbelydredd]]
Pan fo'r [[niwclews]] yn ymbelydru, mae e'n newid i niwclews elfen arall. Mae'r term "hanner oes" (Saesneg: ''half-life'') yn disgrifio cyflymder y broses hon. Mae e'n ymateb i'r amser angenrheidiol i hanner o'r niwclewsau gael eu newid. Hanner oes elfen yw'r amser mae'n gymryd i hanner y deunydd ymbelydrol gael ei allyrru o niwclews yr atom.
===
Achosir ymbelydredd beta a alffa newidiadau mewn más a rhif atomig yr elfen y daeth ohono. Gan fod yr gronyn alpha yn cynnwys 2 [[proton]] a 2 [[niwtron]], mae ei golled o elfen yn achosi gostyngiad o ddau yn y [[rhif atomig]] a phedwar yn y [[rhif más]]. Pan mae ymbelydredd beta yn digwydd, mae un niwtron o'r elfen yn ei drawsnewid i mewn i un proton ac un electron (mae'r proton yn aros yn y niwclews). Felly, mae ymbelydredd beta yn achosi cynnydd o un yn y rhif atomig a dyw'r rhif más ddim yn newid.
Dyw'r ymbelydredd gama ddim yn effeithio ar y más a rhif atomig elfennau.
==Defnyddiau o Isotopau Ymbelydrol==
*'''Dyddio Carbon 14''''' - Gall gwyddonwyr gyfrifo oedran pethau byw (pethau sydd wedi cynnwys carbon) gan fesur faint o garbon 14 sydd wedi cael eu allyrru, a faint sydd ar ôl. Mae'r dull yma (a elwir yn [[dyddio carbon|ddyddio carbon]] yn cael ei ddefnyddio'n aml gan yr archeolegydd i weithio allan oedrannau cyrff a phlanhigion hen iawn.
| |||