Malacara: Gwahaniaeth rhwng fersiynau

Cynnwys wedi'i ddileu Cynnwys wedi'i ychwanegu
Addbot (sgwrs | cyfraniadau)
B Bot: Migrating 2 interwiki links, now provided by Wikidata on d:q560119 (translate me)
Dim crynodeb golygu
Llinell 1:
Ceffyl oedd '''Malacara''' (bu farw 1909). Enillodd le yn hanes [[y Wladfa]] trwy naid a achubodd fywyd ei farchog, [[John Daniel Evans]], pan ymosodwyd arnynt gan Indiaid ar daith i'r [[Andes]].
 
Roedd John Daniel Evans yn dair oed pan gyrhaeddodd [[Patagonia]] gyda'r mewnfudwyr Cymreig cyntaf yn [[1865]]. Fel y tyfodd y Wladfa, prinhaodd tir ffrwythlon yn rhan isaf [[Afon Camwy|Dyffryn Camwy]], a bu gan John Evans ran amlwg yn y gwaith o fforio'r rhan uchaf o'r dyffrndyffryn i gyfeiriad yr Andes, gan ddefnyddio sgiliau a ddysgodd gan y brodorion [[Tehuelche]]. Ym mis Tachwedd [[1883]] arweiniodd grŵp tua'r Andes, yn chwilio am aur ac am dir ffrwythlon. Ar y ffordd, deuthant ar draws mintai o filwyr yn dwyn carcharorion Tehuelche i [[Valcheta]], rhan o un o ymgyrchoedd olaf [[Concwest yr Anialwch]]. Penderfynodd rhai o'r grŵp droi yn ôl, ond aeth pedwar yn eu blaenau dan arweiniad John Evans.
 
Erbyn diwedd Chwefror 1884, roeddynt wedi cyrraedd Afon Gualjaina, ac yno roedd tri aelod o'r llwyth oedd dan arweiniad y ''[[cacique]]'' [[Foyel]]. Roedd un o'r tri, Juan Salvo, yn eu hadnabod, a dywedodd ei fod yn amau eu bod yn ysbïo dros y fyddin, Ceisiodd ei harwain at Foyel, a phan wrthodasant, datblygodd cweryl. Penderfynodd y pedwar ddychwelyd i ran isaf Dyffryn Camwy, 600 km i ffwrdd, gyda rhyfelwyr Foyel yn ei dilyn. Ar [[4 Mawrth]] ymosodwyd arnynt, a lladdwyd tri chydymaith Evans. Sbardunodd John Evans ei geffyl, Malacara, tua dibyn serth, a llamodd Malacara i lawr y dibyn ac i fyny yr ochr arall. Ni feiddiai yr un o'r ymosodwyr geisio ei ddilyn, a llwyddodd John Evans i ddychwelyd i'r Wladfa yn ddiogel. Cafodd y man lle bu'r ymosodiad yr enw Dyffryn y Merthyron ([[Sbaeneg]]:''Valle de los Mártires'').