Niwbwrch: Gwahaniaeth rhwng fersiynau
Cynnwys wedi'i ddileu Cynnwys wedi'i ychwanegu
ffeirio delweddau |
|||
Llinell 2:
|country = Cymru
|welsh_name=Niwbwrch
|static_image = [[File:37226769LPFLhn fs-1-.jpg|bawd]]
|static_image_caption =Y stryd fawr, gydag [[Eryri]] yn y cefndir
|constituency_welsh_assembly=
|latitude= 53.16479
Llinell 18 ⟶ 20:
|os_grid_reference= SH425655
}}
Mae '''Niwbwrch''' (''Newborough'' yn [[Saesneg]]) yn dref yn ne [[Ynys Môn]]. Saif ar lôn yr [[A4080]] rhwng [[Porthaethwy]] ac [[Aberffraw]] yng nghwmwd [[Rhosyr]] - sef yr hen enw Cymraeg.
==Yr eglwys==
Mae'r eglwys, sy'n gysegredig i [[Pedr|Bedr]] a [[Paul|Phaul]], yn hen. Adeilad â chorff hir a chul ydyw, a godwyd yn y [[14eg ganrif]] ar safle hŷn. Mae'r [[bedyddfaen]] hefyd yn dyddio o'r [[12fed ganrif]] ac o waith Cymreig lleol. Ychwanegwyd porth i'r eglwys yn y [[15fed ganrif]]. Ceir dau feddfaen hynafol yno, un ohonyn nhw gyda cherfwaith blodeuog a'r llall gyda'r arysgrif ''Hic jacet Dns Mathevs ap Ely'' arno ('Yma mae'r Arglwydd Mathew ap Eli yn gorffwys').
▲[[Delwedd:NiwbwrchLB03.JPG|bawd|chwith|Y traeth]]
==Hanes==
[[File:A woman in national dress, Niwbwrch NLW3362605.jpg|bawd|chwith|Gwraig o Niwbwrch tua 1875; sylwer ar y patsyn clwt ar ei phen-elin.]]
Creuwyd y fwrdeistref newydd (ystyr llythrennol 'Niwbwrch') ar ddiwedd y [[13eg ganrif]] ar gyfer y [[Cymry]] a orfodwyd i ymadael â [[Llan-faes]] gan y [[Teyrnas Lloegr|Saeson]]. Cyn hynny roedd treflan fach yno ger [[Llys Rhosyr]], un o brif lysoedd [[Teyrnas Gwynedd|Tywysogion Gwynedd]] yn [[Oes y Tywysogion]]. [[Rhosyr (cantref)|Rhosyr]] oedd enw'r [[cantref]] hefyd.
| |||