|
[[Delwedd:AV_Antoninianus_Phillipus.JPG|right|thumb|Philip yr Arab]]
'''Marcus Iulius Philippus''' (c.[[204]] - [[249]]), mwysy'n fwy adnabyddus fel '''Philip yr Arab''' neu '''Philip I''', oedd [[Rhestr Ymerodron Rhufeinig|ymerawdwr Rhufain]] o [[244]] hyd 249.
Dywed rhai ffynonellau fod Philip yn fab i [[sheic]] [[Bedouin]]. Yn ôl eraill ganed ef yn [[Shahba]] yn fab i Julio Marino, dinesydd Rhufeinig o darddiad bonheddig lleol. Priododd Rhilip a Marcia Octacilia Severa yn [[238]] a bu ganddynt un mab, Marcus Julius Severus Philipus, a ddaeth yn Philip II.
YmmunoddYmunodd Philip a'r fyddin a dringodd trwy'r rhengoedd nes dod yn gadfridog dan yr ymerawdwr [[Gordian III]]. Ef oedd pennaeth y llengoedd yn nhalaith [[Mesopotamia]]. Daeth Gordian i'r dwyrain i ymgyrchu yn erbyn y [[Persiaid]] oedd yn bygwth Mesopotamia. Pan fu farw Timisetus, pennaeth [[Gard y Praetoriwm]], tad-yng-nghyfraith Gordian a'i brif gynghorydd, penodwyd Philip yn bennaeth y Praetoriaid yn ei le. Ymddengys i Philip gynllwynio yn erbyn Gordian a'i lofruddio yn [[243]]. Cyhoeddwyd Philip yn ymerawdwr gan y [[Lleng Rufeinig|llengoedd]], ac wedi cytuno telerau heddwch a [[Sapor I]], brenin Persia, aeth i [[Rhufain|Rufain]] lle cydnabuwydgwnaed ef yn ymerawdwr gan y [[Senedd Rhufain|Senedd]]. Cyhoeddodd ei fab Marcus Julius Severus Philipus fel ''Cesar''.
Tua dechrau euei deyrnasiad bu ymosodiadau gan yr [[Almaen]]wyr ar ffiniau'r ymerodraeth. Ymosododd y [[Gothiaid]] ar [[Moesia]] ([[Bwlgaria]] heddiw) tros [[Afon Donaw]]. Erbyn [[248]] yr oeddynt wedi ei gyrru allan o Moesia, ond yr oedd y llengoedd yn anfodlon, efallai am nad oeddynt wedi derbyn tâl digonol am eu buddugoliaeth. Gwrthryfelasant, a chyhoeddi Tiberius Claudius Pacatianus yn ymeradwdwr. Gorchfygwyd y gwrthryfel, a phenododd Philip [[Decius]] yn rhaglaw ar y dalaith.
Yn Ebrill [[248]] dathlodd Philip fil-flwyddiant sefydlu dinas Rhufain gan [[Romulus]] gyda chwaraeon. Fodd bynnag yr oedd y milwyr ar ffin Afon Donaw yn fwy a mwyfwyfwy anfodlon, ac yn nechrau [[249]] cyhoeddasant Decius yn ymerawdwr. Cychwynodd ef tua Rhufain gyda'i fyddin, ac mewn brwydr gerllaw [[Verona]] gorfchfygwyd byddin Philip aac lladdwydfe'i yntaulladdwyd. Pan gyrhaeddodd y newyddion i Rufain, llofruddiwyd ei fab.
Awgryma rhai haneswyr mai Philip oedd yr ymerawdwr cyntaf i fod yn Gristion. Ond nid oes unrhyw brawf o hyn, er ei fod yn eu goddef.
| 
