Cystadleuaeth aml-chwaraeon i athletwyr y [[Gymanwlad]] ydi '''Gemau'r Gymanwlad''' (a elwid yn '''''Gemau Ymerodraeth Prydain''''' (1930-1950), '''''Gemau Ymerodraeth Prydain a'r Gymanwlad''''' (1954-1966) ac yn '''''Gemau'r Gymanwlad Brydeinig''''' (1970-1974)<ref>{{cite web |url=http://www.thecgf.com/games/story.asp |title=The Story of the Commonwealth Games |published= thecgf.com}}</ref>). Cynhaliwyd y Gemau cyntaf yn [[Hamilton]], [[Ontario]], [[Canada]] ym [[Gemau Ymerodraeth Prydain 1930|1930]] a phob pedair blynedd ers hynny (heb law am 1942 a 1946 pan ohiriwyd y Gemau oherwydd yr [[Ail Ryfel Byd]]). Caiff y Gemau eu disgrifio fel y trydydd cystadleuaeth aml-chwaraeon fwyaf y byd ar ôl y [[Gemau Olympaidd]] a [[Gemau Asia]].
[[Ffederasiwn Gemau'r Gymanwlad]] sy'n gyfrifol am drefniadau'r Gemau ac mae 18 dinas mewn saith gwlad wedi cynnal y Gemau.
Yn ogystal a nifer o chwaraeon [[Gemau Olympaidd|Olympaidd]], mae'r gemau'n cynnwys chwaraeon sy'n fwy poblogaidd yng Ngwledydd y Gymanwlad, fel [[bowlio lawnt]], [[pêl-rwyd]] a [[rygbi saith bob ochr]].
Er mai dim ond 53 o wledydd sydd yn aelodau o'r [[Gymanwlad]], mae 71 tîm yn cymryd rhan yn y gemau. Mae'r pedwar gwlad [[Y Deyrnas Unedig]]; [[Cymru]], [[Gogledd Iwerddon]], [[Lloegr]] a'r [[Yr Alban|Alban]] yn cystadlu fel gweldydd arwhân gyda [[Tiriogaethau tramor y Deyrnas Unedig|Thiriogaethau tramor y Deyrnas_Unedig]] a Thiriogaethau sy'n ddibynnol ar Goron [[y Deurnas Unedig]] hefyd yn gyrru timau.
Dim ond chwe gwlad sydd wedi mynychu pob un o Gemau'r Gymanwlad: [[Awstralia]], [[Canada]], [[Cymru]], [[Lloegr]], [[Seland Newydd]] a'r [[Yr Alban|Alban]].
