John Cale: Gwahaniaeth rhwng fersiynau

Cynnwys wedi'i ddileu Cynnwys wedi'i ychwanegu
BDim crynodeb golygu
Huw P (sgwrs | cyfraniadau)
Dim crynodeb golygu
Llinell 1:
{{Gwybodlen Cerddorion
[[Delwedd:John Cale (2006).jpg|250px|bawd|John Cale (2006).]]
| enw = John Cale
Cerddor yw '''John Cale''' (ganwyd [[9 Mawrth]] [[1942]]). Ef a sefydlodd y band roc [[The Velvet Underground]] gyda [[Lou Reed]] yn [[1965]]. Cafodd ei eni yn y [[Garnant]], [[Sir Gaerfyrddin]].
| delwedd = [[Delwedd:John Cale 1.jpg|250px|upright|John Cale, 1977. Ffoto: Jean-Luc Ourlin]]
| pennawd = John Cale yn chwarae'r fiola drydanol mewn cyngerdd yng Ngwlad Belg, 2006
| cefndir = canwr unigol
| enwgenedigol = John Davies Cale
| geni = {{Dyddiad geni ac oedran|1942|3|9}}<br />[[Garnant]], [[Sir Gâr]]
| tarddiad = [[Cymro]]
| math = Roc, clasurol, arbrofol, roc-gerin, protopunk, llais
| galwedigaeth = Canwr, [[cyfansoddwr]], [[cynhyrchydd]], offerynnwr
| blynyddoedd = 1965 - presennol
| label = Columbia, Reprise, Island, SPY, Ze, Beserkley,A &M, Rhino, Domin o,Double Six
| URL = http://john-cale.com
}}
Cerddor yw '''John Cale''' (ganwyd [[9 Mawrth]] [[1942]]). Ef a sefydlodd y band arbrofol [[The Velvet Underground]] gyda [[Lou Reed]] yn [[1965]]. Cafodd ei eni yn y [[Garnant]], [[Sir Gaerfyrddin]].
 
Yn fwyaf enwog am ei gerddoriaeth roc, mae Cale hefyd wedi gweithio mewn amryw o ''genres'' yn cynnwys drôn a chlasurol. Fe'i astudiodd yng Ngholeg Goldsmith, [[Prifysgol Llundain]]. Ers gadael [[The Velvet Underground]] mae Cale wedi rhyddhau dros ddwsin o recordiau hir unigol ac wedi gweithio gyda rhai o enwau mawrion y byd roc yn cynhyrchu neu’n chwarae offerynnau.
Pleidleiswyd John Cale yn rhif 95 ar restr arolwg barn ar-lein [[100 o Arwyr Cymru]], i ddod o hyd i'r Cymry gorau erioed.<ref>[http://www.100welshheroes.com/cy/biography/johncale 100 Arwyr Cymru.] Culturenet Cymru, d/o Llyfrgell Genedlaethol Cymru. Adalwyd 11-06-2013</ref>
Ymhlith y rhai mae Cale wedi cydweithio yw: Lou Reed, Nico, La Monte Young, John Cage, Terry Riley, Hector Zazou, Cranes, Nick Drake, Mike Heron, Kevin Ayers, Brian Eno, Patti Smith, The Stooges, Lio, The Modern Lovers, Art Bergmann, [[Manic Street Preachers]], [[James Dean Bradfield]], [[Super Furry Animals]], [[Catatonia]], [[Manchild]], [[Big Leaves]], [[Derrero]], [[Tystion]], [[Fernhill]], [[Gorky's Zygotic Mynci]], Marc Almond, Element of Crime, Squeeze, Happy Mondays, LCD Soundsystem, The Replacements a Siouxsie and the Banshees.
 
==Bywyd Albymaua sologyrfa gynnar==
Fe'i ganwyd yn ardal [[Cwmaman, Sir Gaerfyrddin|Cwmaman]] i Will Cale a Margaret Davies. Ei fam yn athrawes a'i dad yn löwr. Fe'i fagwyd yn uniaith Gymraeg nes dechrau dysgu Saesneg wrth fynd i'r ysgol gynradd, er bod ei dad yn ddi-gymraeg. <ref name="sed24">Mitchell, Tim ''Sedition and Alchemy : A Biography of John Cale'', 2003, pp. 24</ref> .
* ''Vintage Violence'' (1970)
* ''Church of Anthrax'' (1971; gyda [[Terry Riley]])
* ''The Academy in Peril'' (1972)
* ''Paris 1919'' (1973)
* ''Fear'' (1974)
* ''Slow Dazzle'' (1975)
* ''Helen of Troy'' (1975)
* ''Honi Soit'' (1981)
* ''Music for a New Society'' (1982)
* ''Caribbean Sunset'' (1984)
* ''Artificial Intelligence'' (1985)
* ''Words for the Dying'' (1989)
* ''Songs for Drella'' (1990; gyda [[Lou Reed]])
* ''Wrong Way Up'' (1990; gyda [[Brian Eno]])
* ''Last Day on Earth'' (1994; gyda [[Bob Neuwirth]])
* ''Walking on Locusts'' (1996)
* ''HoboSapiens'' (2003)
* ''blackAcetate'' (2005)
* ''Shifty Adventures in Nookie Wood'' (2012)
 
Yn ystod ei blentyndod fe ymosodwyd arno'n rhywiol gan ddau wahanol dyn, un ohonynt yn weinidog Anglicanaidd, y ddigwyddiad o fewn eglwys. <ref name="sed24" /><ref name="basement">MarkMordue.com page: "[http://www.markmordue.com/2010/02/cold-black-style-john-cale-interview.html Cold, Black Style: The John Cale Interview]."</ref>
== Cysylltiadau allanol ==
 
*{{eicon en}} [http://www.john-cale.com/ Gwefan swyddogol John Cale]
Wedi darganfod talent am chwarae'r fiola, astudiodd gerddoriaeth ym Mhrifysgol Goldsmiths, Llundain. Fe gydweithiodd gyda'r mudiad avant garde Fluxus gan drefnu un o'u cyngherddau cynnar ym 1964. <ref>Fluxus Codex, Jon HEndricks, Harry N Abrams 1988 p221</ref> Gyda chymorth y cyfansoddwr Americanaidd enwog [[Aaron Copland]] fe deithiodd i'r [[Unol Daleithiau]] i barhau ei astudiaethau cerddorol.
 
Yn [[Efrog Newydd]] cyfarfu â nifer o gyfansoddwyr dylanwadol gan gymryd rhan mewn cyngerdd piano 18 awr o ''Vexations'' gan [[Erik Satie]]. Yn dilyn y cyngerdd fe ymddangosodd ar y rhaglen deledu ''I've Got a Secret'' – ei gyfrinach ei fod o wedi perfformio mewn cyngerdd 18 awr. <ref>YouTube: [http://www.youtube.com/watch?v=TYHIqMmtS-0 John Cale on ''I've Got a Secret''].</ref> Bu hefyd yn chwarae mewn ensemble ''Theatre of Eteranal Music/Dream Syndicate'', roedd eu cerddoriaeth drôn yn ddylanwad ar y Velvet Underground yn ddiweddarach. Un o'i gydweithiwr cynnar oedd [[Sterling Morrison]] a ddaeth yn gitarydd y Velvet Underground.
 
==The Velvet Underground==
Yn gynnar ym 1965, fe gyd-sefydlodd band gyda [[Lou Reed]], yn recriwtio Angus MacLise (a oedd yn rhannu fflat ar y pryd) a [[Sterling Morrison]]. Fe ddefnyddwyd yr enwau ''The Primatives'', a'r ''Falling Spikes'' cyn y dewis y [[Velvet Underground]] oedd wedi'i ysbyrdoli gan lyfr am arferion rhyw.
[[File:Andy Warhol by Jack Mitchell.jpg|thumb|left||Roedd Andy Warhol yn gynhyrchydd y Velvet Underground, er iddo adael y cerddoriaeth cael rhyddid llwyr. Llun gan Jack Mitchell.]]Yn fuan cyn i'w gig gyntaf (am y ffi o $75 mewn ysgol gynradd), fe adawodd MacLise y grŵp ac fe gymerwyd ei le gan [[Maureen Tucker]] ar ddrymiau. Er iddi ond chael ei recriwtio am y noson honno, fe ddaeth hi'n aelod sefydlog gyda'i steil dyrnu elfennol yn dod yn rhan annatod o sŵn y band, er waethaf amheuon Cale ar y dechrau.
 
Y recordiad cyntaf a rhyddhawyd oedd trac offerynnol o'r enw ''Loop'' ar ddisg-fflecsi am ddim gyda'r cylchgrawn tanddaearol ''Aspen Magazine''. Yn arbrawf atborth (feed-back) ag ysgrifennwyd gan Cale a chwaraeodd y fiola. <ref>http://www.ubu.com/aspen/</ref>
 
<!-----[[File:The Velvet Underground & Nico.png|thumb|The Velvet Underground & Nico]]--->
Roedd perthynas creadigol Cale a Reed yn rhan annatod o sŵn dwy record hir cyntaf y band ''The Velvet Underground & Nico – Andy Warhol'', 1967 a ''White Light/White Heat'', 1968. Cale yn chwarae fiola yn bennaf ond yn hefyd yn cyfrannu gitâr fâs, organ a llais cefndir ac yn siarad ar ''The Gift''.
 
Fe chwaraeodd ar record gyntaf Nico, ''Chelsea Girl'', 1967, oedd yn cynnwys cyfansoddiadau ganddo ac aelodau eraill y Velvet Underground.
 
Fe adawodd Cale y band ym 1968 yn rhannol oherwydd anghytundebau creadigol gyda Reed.
 
Yn dilyn marwolaeth Andy Warhol ym 1989 fe ddaeth Cale a Reed yng nghyd unwaith eto i recordio'r deyrnged ''Songs for Drella''. Yn dilyn y prosiect fe ail-unodd y Velvet Underground ar gyfer nifer o gyngherddau ym 1993 er i Cale dweud yn ddiweddarach nad oedd yn hapus gyda'r syniad. <ref>http://www.spin.com/articles/john-cale-velvet-underground-wtf-marc-maron/</ref>
 
==Gyrfa unigol==
Ers gadael y Velvet Underground mae Cale wedi gweithio fel cynhyrchydd neu wedi chwarae offerynnau ar nifer fawr o recordiau hir, gan gyd weithio gyda rhai o'r artistiaid mwyaf adnabyddus y byd roc.
 
Mae Cale wedi recordio 15 o recordiau hir unigol a hefyd wedi gwneud traciau sain i nifer o ffilmiau, yn aml yn defnyddio steil offerynnol clasurol.
 
Ym 1999 fe gyhoeddodd ei hunangofiant ''What's Welsh for Zen?'' a chwaraeodd yn agoriad swyddogol [[Cynulliad Cenedlaethol Cymru]].
 
Roedd cyffuriau yn rhan hanfodol o gerddoriaeth Efrog newydd y 1960au a 1970au, fe ddywedodd "In the '60s, for me, drugs were a cool experiment... In the '70s, I got in over my head."<ref> http://news.bbc.co.uk/1/hi/wales/8101850.stm/</ref> a bellach wedi rhoi'r gorau i'w defnyddio. Yn 2009 fe gyflwynodd Cale rhaglen deledu BBC Wales ''Heroin, Wales and Me'' ar broblemau cyffuriau yng Nghymru.<ref> https://www.google.com/webhp?hl=cy#hl=cy&q=john+cale+drugs+south+wales+bbc</ref>
 
Fe gynrychiolodd Cymru yn y 2009 Venice Biennale, ei waith 'Dyddiau Du' yn archwilio'i berthynas gyda'r iaith Gymraeg.<ref>{{cite web|url=http://www.artlink.com.au/articles/3386/mona-foma/ |title=MONA FOMA - Blak on blak - Artlink Magazine |publisher=Artlink.com.au |date= |accessdate=2011-07-04}}</ref>
 
===Recordiau Unigol===
[[File:John Cale 2010 Urban SimpleLife Festical.jpg|thumb|450px|right|Cale yn 2010]]
*1970 : '''''Vintage Violence''
*1972 : '''''The Academy in Peril'''''
*1973 : '''''Paris 1919'''''
*1974 : '''''Fear'''''
*1975 : '''''Slow Dazzle''''''
*1975 : '''''Helen of Troy'''''
*1981 : '''''Honi Soit'''''
*1982 : '''''Music for a New Society'''''
*1984 : '''''Caribbean Sunset'''''
*1985 : '''''Artificial Intelligence'''''
*1989 : '''''Words for the Dying'''''
*1996 : '''''Walking on Locusts'''''
*2003 : '''''HoboSapiens'''''
*2005 : '''''blackAcetate'''''
*2012 : '''''Shifty Adventures in Nookie Wood'''''
 
===Recordiau ar y cyd===
*1971 : '''''Church of Anthrax''''' gyda Terry Riley
*1990 : '''''Songs for Drella''''' gyda Lou Reed
*1990 : '''''Wrong Way Up''''' gyda Brian Eno
*1994 : '''''Last Day on Earth''''' gyda Bob Neuwirth
 
===Cynyrchiadau a chyfraniadau===
{{Div col}}
*1967 : Nico, '''''Chelsea Girl''''', fiola, organ, gitâr
*1968 : Morning Glory, '''''Two Suns Worth''''', peiriannydd sain
*1968 : Larry and Tommy, '''''Yo-Yo''''' (sengl), cynhyrchydd
*1969 : Nico, '''''The Marble Index''''', fiola, piano, gitâr bas, gitâr, clychau, trefniant
*1969 : The Stooges, '''''The Stooges''''', cynhyrchydd, fiola
*1969 : Earth Opera, '''''The Great American Eagle Tragedy''''', gitâr, llais
*1970 : Glass Harp, '''''Glass Harp''''', fiola
*1970, Chelsea, '''''Chelsea''''', fiola
*1970 : Nick Drake, '''''Bryter Layter''''', fiola, piano, cembalo, celeste, organ
*1970 : Nico, '''''Desertshore''''', llais, bass gitâr, gitâr, allweddellau, cynhyrchydd
*1971 : Mike Heron, '''''Smiling Men with Bad Reputations''''', gitâr, gitâr bâs, llais
*1971 : Tax Free, '''''Tax Free''''', fiola
*1972 : Jennifer Warnes, '''''Jennifer''''', cynhyrchydd
*1973 : Lauren Wood , '''''Chunky, Novi and Ernie''''', cynhyrchydd
*1974 : Nico, '''''The End...''''', cynhyrchydd ac offerynnau
*1975 : Geoff Muldaur, '''''Is Having a Wonderful Time''''', fiola
*1975 : Brian Eno, '''''Another Green World''''', fiola
*1975 : Patti Smith, '''''Horses''''', cynhyrchydd
*1976 : The Modern Lovers, '''''The Modern Lovers''''', cynhyrchydd
*1977 : Kate & Anna McGarrigle, '''''Dancer with Bruised Knees’’’’, organ, marimba
*1977 : Menace, '''''I Need Nothing/Electrocutioner''''' (sengl), cynhyrchydd
*1977 : Sham 69, '''''I Don’t Wanna''''' (EP), cynhyrchydd
*1977 : Squeeze, '''''Packet of Three''''' (EP), cynhyrchydd
*1978 : Squeeze, '''''Squeeze ''''' , cynhyrchydd
*1978 : Cristina, '''''Disco Clone''''', cynhyrchydd
*1978 : Marie et les Garçons, '''''Attitudes/Re-Bop''''' (sengl), cynhyrchydd, marimba
*1978 : Brian Eno, '''''Music for Films''''', fiola
*1978 : Julie Covington, ''''' Julie Covington''''', piano, clafinet
*1978 : David Kubinec, '''''Some Things Never Change''''', allweddellau, cynhyrchydd
*1978 : Harry Toledo & The Rockets, '''''Busted Chevrolet''''' (EP), cynhyrchydd
*1979 : Ian Hunter, '''''You’re Never Alone with a Schizophrenic''''', piano, allweddellau, telyn
*1979 : Model Citizens, '''''Shift the Blame''''' (EP), cynhyrchydd
*1979 : The Necessaries, '''''You Can Borrow My Car / Runaway Child''''' (sengl), cynhyrchydd
*1980 : Snatch, '''''Shopping for Clothes''''' (EP), cynhyrchydd
*1980 : Modern Guy, '''''Une nouvelle vie''''', cynhyrchydd, cembalo, organ, percusions
*1983 : Made for TV, '''''So Afraid of the Russians/Unknown Soldier''''', cynhyrchydd, gitâr, syntheseisydd
*1985 : Nico, '''''Camera Obscura''''', cynhyrchydd, llais
*1986 : Lio, '''''Pop model''''', cynhyrchydd
*1987 : Element of Crime, '''''Try to Be Mensch''''', cynhyrchydd, allweddellau
*1987 : Happy Mondays, '''''Squirrel and G-Man Twenty Four Hour Party People Plastic Face Carnt Smile''''', cynhyrchydd
*1988 : Art Bergmann, '''''Crawl with Me''''', cynhyrchydd
*1989 : Big Vern, '''''Lullabies for Lager Louts''''', cynhyrchydd, allweddellau
*1990 : The Replacements, '''''All Shook Down''''', fiola
*1991 : Maureen Tucker, '''''I Spent a Week There the Other Night''''', fiola, synthesizer
*1991 : Sister Double Happiness, '''''Heart and Mind''''', “Radar Blips”
*1991 : Louise Féron, '''''Louise Féron''''', cynhyrchydd, piano
*1991 : Les Nouvelles Polyphonies Corses, '''''Les Nouvelles Polyphonies Corses''''', piano
*1992 : Los Ronaldos, '''''Sabor Salado''''', cynhyrchydd
*1992 : Hector Zazou, '''''Sahara Blue''''', llais
*1994 : Vince Bell, '''''Phoenix''''', piano
*1994 : Yohji Yamamoto, '''''Your Pain Shall Be a Music''''', llais
*1994 : Hector Zazou, '''''Chansons des mers froides''''' llais
*1995 : Siouxsie and the Banshees, '''''The Rapture''''', cynhyrchydd
*1995 : Ivan Kral, '''''Nostalgia''''', piano
*1996 : Marc Almond, '''''Fantastic Star''''', piano
*1996 : Goya Dress, '''''Rooms''''', cynhyrchydd, piano, cymysgu
*1996 : Patti Smith, '''''Gone Again''''', organ
*1996 : Les Nouvelles Polyphonies Corses, '''''In Paradisu''''', cynhyrchydd
*1996 : The Maids of Gravity, '''''The First Second''''', cynhyrchydd
*1997 : Garageland, '''''Feel Alright''''', cynhyrchydd, piano
*1998 : The Jesus Lizard, '''''The Jesus Lizard''''', cynhyrchydd
*1998 : Alan Stivell, '''''1 Douar''''', gitâr bâs, cymysgu
*1998 : Jack Smith, '''''Les Evening Gowns Damnées''''' (recordwyd yn y 60au),
*1999 : Jack Smith, '''''Silent Shadows on Cinemaroc Island''''' (recordwyd yn y 60au),
*1999 : Ventilator, '''''Desert Station Frequency''''', cynhyrchydd
*2000 : Mediæval Bæbes, '''''Undrentide''''', cynhyrchydd
*2001 : [[Super Furry Animals]], '''''Rings Around the World''''', piano
*2001 : Jools Holland, '''''Small World Big Band''''', llais
*2002, Gordon Gano, '''''Hitting the Ground''''', piano, llais
*2002, Trash Palace, '''''Positions''''', lais
*2003, Angus MacLise, '''''The Cloud Doctrine''''' (recordwyd yn y 60au), fiola, gitâr, allweddellau
*2006 : Alejandro Escovedo, '''''The Boxing Mirror''''', cynhyrchydd
*2008 : The Shortwave Set, '''''Replica Sun Machine''''', fiola
*2010 : [[Manic Street Preachers]], '''''Postcards from a Young Man''''', allweddellau, sŵn
{{Div col end}}
 
==Nodiadau==
{{Reflist|colwidth=30em}}
 
==Cyfeiriadau==
*Mitchell, Tim ''Sedition and Alchemy : A [[Biography]] of John Cale'', 2003, ISBN 0-7206-1132-6
{{cyfeiriadau}}
* ''The New Musical Express Book of Rock'', 1975, Star Books, ISBN 0-352-30074-4
 
==Dolenni allanol==
{{Commons category|John Cale}}
* [http://john-cale.com/] gwefan swyddogol
*[http://www.imdb.com/name/nm0129816/] Ar wefan IMDB
*[http://www.allmusic.com/artist/john-cale-p3818/biography Allmusic bywgraffiad Cale]
*[http://werksman.home.xs4all.nl/cale/index.html Fear Is A Man's Best Friend] gwfan answyddogol
 
 
{{eginyn Cymry}}