|
:''Mae '''Monet''' yn ailgyfeirio i'r dudalen hon. Ni ddylid cymysgu rhwng Monet a [[Édouard Manet|Manet]], paentiwr arall o'r un cyfnod.''
Arlunydd o [[Ffrainc]] oedd '''Claude Oscar Monet''' ([[14 Tachwedd]] [[1840]] - [[5 Rhagfyr]] [[1926]]), yn sylfaenydd y fudiadmudiad gelfcelf [[Argraffiadaeth]] ''(Impressionnisme)'', Ei baentiad ''Impression: Soleil levant'' ('Argraff: Yr haul yn codi') a roddodd yr enw i'r mudiad arloesol newydd. <ref>House, John, et al.: ''Monet in the 20th century'', page 2, Yale University Press, 1998.</ref><ref Name=giverny>{{cite web|url=http://giverny.org/monet/biograph/ |title=Claude MONET biography |publisher=Giverny.org |date=2 December 2009 |accessdate=5 June 2012}}</ref>
Roedd ei uchelgais o ddogfenni tirwedd Ffrainc yn ei arwain i beintio'r un olygfa sawl tro er mwyn dal newidiadau yn y golau wrth i'r tymhorau pasio. O 1883 ymlaen bu'n byw yn [[Giverny]], ble brynoddy prynodd dŷ ac aeth ati i godi gerddi yn cynnwys pyllau lili a ddaeth yn rhai o'i ddarluniau enwocaf.
==Monet ac Argraffiadaeth ''(Impressionnisme)''==
[[File:Claude Monet, Impression, soleil levant.jpg|thumb|left|200px|''Impression, soleil levant'', 1872; (Argraff, yr haul yn codi) a roddodd yr enw i'r mudiad arloesol newydd. Musée Marmottan Monet, Paris]]
Yn siomedig gydagag agwedd ceidwadol yr ''Académie des Beaux-Arts'' ac eu hymateb negyddol i'w gwaith, fe drefnoddtrefnodd Monet a grŵp o arlunwyr o'r un feddwlmeddwl arddangosfa eu hunhunain ym 1874. Roedd yr arddangosfa yn agored i unrhywununrhyw un oedd yn fodlon talu 60 ffranc a heb ymyrraeth panel o ddetholwyr i wrthod unrhyw waith.
Fe arddangoswyd cyfanswm o 165 o weithiau, yn cynnwys rhai gan [[Renoir]], [[Degas]], [[Pissarro]] a [[Cézanne]].
Fe ddaethGalwyd y grŵp i'w alw yn ''Impressionnistes''. Eu nod oedd dylunio'r byd o'u cwmpas mewn modd mwy rhydd a ffres na ganiatawydchaniataodd confensiynaugonfensiynau academaidd y cyfnod, gan ddal yr "argraff" cyffredinol o olygfa a welir gan y llygaid, gyda phwyslais ar effeithiau lliw a golau. Roedd peintio tirluniau yn yr awyr agored yn un o brif nodweddion y symudiad, yn ogystal â golygfeydd o fywyd dinesig bob dydd.
<ref>[http://www.artchive.com/galleries/1874/74leroy.htm From John Rewald, ''The History of Impressionism'']</ref>
{{-}}
Ym 1876 symudodd deuluteulu Monet i bentref Vétheuil yn rhannu tŷ gydaag Ernest Hoschedé, dyn busnes cyfoethog ac yn gefnogwr y celfyddydau,. ymYm 1879 bu farw ei wraig Camille o ganser yn 32 mlwydd oed.<ref>{{cite web |url=http://www.artelino.com/articles/la_japonaise.asp |title=La Japonaise |publisher=artelino |date= |accessdate=5 June 2012}}</ref><ref>http://members.aol.com/wwjohnston/camille.htm</ref>
Yn y cyfnod anodd wedi colled Camille, fe beintioddpeintiodd Monet rhai o ddarluniau gorau yn darganfod Giverny yn [[Normandi]] ym 1883.
Yn 1877 wnaethgwnaeth gyfres o ddarluniau o orsaf drenau St-Lazare, Paris, yn astudio stêmager a mwgmŵg a'r ffordd a'u heffaith ar liw a thryloywder. Roedd yn gallu defnyddio’r astudiaethau ymahyn yn ddiweddarach ar gyfer yr effeithiau niwl a glaw.<ref name="giverny1">{{cite web|url=http://giverny.org/giverny/ |title=Monet's Village |publisher=Giverny |date=24 February 2009 |accessdate=5 June 2012}}</ref><ref>Charles Merrill Mount, ''Monet a biography'', [[Simon and Schuster]] publisher, copyright 1966, p326.</ref>
[[File:Monet in Garden, New York Times, 1922.JPG|thumb|Monet, ar y dde, yn ei ardd yn Giverny, 1922]]
Prynodd dŷ yn Giverny ar gyfer ei deulu mawr, gydag ysgubor ar gyfer ei stiwdio. Wrth i gyfoeth Monet dyfu fe ehangodd y gerddi gan gyflogi 7 o arddwyr a phensaer.<ref>{{cite news|url=http://www.boston.com/travel/getaways/europe/articles/2007/05/20/monets_gardens_a_draw_to_giverny_and_to_his_art/|title=Monet's gardens a draw to Giverny and to his art|publisher=Globe Correspondents|date=20 May 2007|accessdate=13 October 2008 | first=Robert | last=Garrett}}</ref>
Ym 1993 feprynodd brynodd rhagorragor o diroedd yn cynnwys dolydd gwlyb ble'r adeiladodd lynnoedd gyda lilis a phont JapaneadJapaneaidd. TreillioddTreuliodd yr 20 mlynedd nesaf yn gwneud cyfres o gynfasau mawrion o'r golygfeydd ymahyn gan astudio'r golau a'r adlewyrchiadau a ddaeth yn rhai o'i waithweithiau enwocaf. <ref name= AGV>Art Gallery of Victoria, [http://www.ngv.vic.gov.au/whats-on/exhibitions/exhibitions/monets-garden/explore/themes/waterlilies-symbol-of-the-orient-and-modern-science Monet's Garden], (retrieved 16 December 2013)</ref> Mae'r tŷ yn Giverny bellach yn agored i'r cyhoedd ac yn denu miloedd o dwristiaid o bob rhancwr o'r byd.
</gallery>
Peintiodd Monet yn uniongyrchol ar gynfasau mawrion yn yr awyr agored, a'u gorffen yn ei stiwdio yn nes ymlaen. Yn ei ymgais i well gyfleu natur fe wrthododd gonfensiynau Ewropeaidd y cyfnod ynglŷn â chyfansoddi, lliw a phersbectif. Fe'i dylanwadwyd gan brintiau bloc pren Japaneaidd, ei drefniadau anghymesur o elfennau yn pwysleisio eu harwynebedd ddaudau ddimensiwn gan hepgor a phersbectifpersbectif llinol. Llwyddodd greu lliwiau llachar ysgafnysgeifn gan ychwanegu amrywiaeth o dôn i'r cysgodion, ac yn paratoi cefndir y cynfas gyda lliwiau golau yn lle'r cefndiroedd tywyll a oedd yn draddodiadol mewn tirluniau.
| 