Humphrey Lhuyd: Gwahaniaeth rhwng fersiynau
Cynnwys wedi'i ddileu Cynnwys wedi'i ychwanegu
ehangu |
|||
Llinell 1:
[[Delwedd:Humphrey.Llwyd.png
[[Delwedd:Foxhall - geograph.org.uk - 595420.jpg|bawd|Cartre'r Llwydiaid yn Foxhall, [[Dinbych]]]]
[[Delwedd:Yr Eglwys Wen Dinbych St Marcella 07.JPG|bawd|Yr Eglwys Wen, [[Dinbych]], lle'i claddwyd]]
Meddyg, cartograffydd, hynafiaethydd ac awdur Cymreig oedd '''Humphrey Lhuyd''', weithiau '''Humphrey Llwyd''' ([[1527]] - [[31 Awst]] [[1568]]).
==Bywgraffiad==
Ganed ef yn Foxhall [[Dinbych|Ninbych]] yn fab i Robert Llwyd (a oedd yn ddisgynydd i Harry Rossendale, un o swyddogion yr 3ydd Iarll Lincoln. Symudodd Foulk Rosindale o Loegr i Gymru a phriododd un o deulu Llwydiaid [[Aston]], o ble daeth y cyfenw gan roi enw'r Foulkes ar y plasdy newydd 'Foulkes Hall' - Foxhall bellach, sy'n dal i sefyll.
Fe'i addysgwyd yng [[Coleg Brasenose, Rhydychen|Ngholeg Brasenose]], [[Rhydychen]] ac roedd yn gyfoeswr i [[Thomas Salisbury]] a [[William Morgan]]. Bu'n feddyg preifat i Henry FitzAlan, 19fed Iarll Arundel am gyfnod, cyn dychwelyd i Ddinbych yn 1563. Ynghyd â llyfrgell Arundel, ei lyfrgell personol ef oedd craidd [[y Casgliad Brenhinol]] - a gedwir heddiw yn y [[Llyfrgell Brydeinig]].<ref name=ODNB>R. Brinley Jones, ‘[[Llwyd, Humphrey (1527–1568)]]’, [[Oxford Dictionary of National Biography]], Gwasg Prifysgol Rydychen, Medi 2004</ref> Bu'n Aelod Seneddol dros [[East Grinstead]] yn ystod teyrnasiad [[Elisabeth I, brenhines Lloegr]] (1559).
Ei arwyddair oedd: ''Hwy pery klod na golyd''. <ref name=ODNB>R. Brinley Jones, ‘Llwyd, Humphrey (1527–1568)’, [[Oxford Dictionary of National Biography]], Oxford University Press, Sept 2004</ref> Cedwir ar glawr [[marwnad]] iddo gan [[Lewis ab Edward]]. Priododd Barbara, aeres yr Arglwydd Lumley, a bu iddynt bedwar o blant. Bu farw yn Ninbych, a chladdwyd ef yn yr Eglwys Wen yno.
==Ei waith==
<gallery>
Cambriae Typus (Kaerius).jpg|Fersiwn 1606 o waith gan Humphrey Llwyd (map 1573 o Gymru: Cambriae Typus) a olygwyd gan Peter Kaerius.
Cambriae Typus.jpeg|Cambriae Typus.
</gallery>
Yn ogystal a'r cyhoeddiadau a nodir isod, cyhoeddodd Lhuyd ''The Description of Cambria'', fersiwn wedi ei helaethu o lyfryn gan Syr [[John Price]], [[Aberhonddu]]. Defnyddiodd [[David Powel]] y gwaith yma fel sylfaen i'w lyfr ''The Historie of Cambria'' (1584).
▲[[Delwedd:Wales and Anglesey - Lord Burghley's Atlas (1579), ff.98v-99 - BL Royal MS 18 D III.jpg|bawd|chwith|Map o Gymru gan Llwyd a gyhoeddwyd yn Atlas Lord Burghley yn 1579.]]
Roedd yn adnabod [[Abraham Ortelius]], ac ymddangosodd dau fap o waith Lhuyd fel atodiad i ''[[Theatrum Orbis Terrarum]]'' Ortelius yn [[1573]], un o Gymru ac un o Gymru a Lloegr. Rhain oedd y mapiau cyntaf o'r gwledydd yma i'w hargraffu ar wahan.
==Cyhoeddiadau==
Llinell 18 ⟶ 29:
* ''Commentarioli Descriptionis Britannicae Fragmentum ([[Cwlen]], 1572) - cyfieithwyd i'r Saesneg gan Thomas Twyne fel ''The Breviary of Britayne'' (1573)
* ''The Treasury of Health'' (1585)
==Cyfeiriadau==
{{cyfeiriadau}}
==Dolen allanol==
| |||