Hen Oes y Cerrig: Gwahaniaeth rhwng fersiynau
Cynnwys wedi'i ddileu Cynnwys wedi'i ychwanegu
Rhaniadau |
Paviland |
||
Llinell 5:
* [[Hen Oes y Cerrig Isaf]] (''Lower Paleo'') - 2.5 miliwon CP - dyfodiad dyn (225,000 yng Nghymru)
* [[Hen Oes y Cerrig Canol]] (''Middle'') - 225,000-50,000
* [[Hen Oes y Cerrig Uchaf]] (''
Rhaid cofio fod yr hinsawdd yn newid, fel y mae wedi gwneud ers dechrau amser. O ganlyniad mae'r tyfiant wedi newid. Roedd ynys Prydain bryd hyn yn ymdebygu i'r [[Artig]] gyda lefel y môr 100 metr yn is nag yw heddiw a'i thir yn cysylltu gydag Ewrop. Yn ystod yr adegau rhyng-rhewlifol, codai lefel y môr a deuai Prydain unwaith eto'n ynys. Ar adegau byddai Prydain fwy neu lai wedi'i gorchuddio dan rew, er bod rhan ohoni'n dir. Wrth i'r tywydd newid, fel hyn, cafwyd cryn fynd a dod: pan waethygai'r tywydd, ciliant i'r de. Oherwydd y rhewlifau enfawr, mae'r rhan fwyaf o'r dytiolaeth o fywyd wedi'i sgwrio nes diflannu am byth. Dim ond ers y 18,000 o flynyddoedd diwethaf (yr oes rhew diwethaf) y gwelir tystiolaeth gadarn. Un o'r eithriadau yw [[Ogof Bontnewydd]] ger [[Llanelwy]] yn [[Dyffryn Clwyd|Nyffryn Clwyd]] lle ceir olion dynol sy'n dyddio'n ôl i tua 225,000 CP, sef dechrau Hen Oes y Cerrig.<ref>''Discovering a Welsh Landscape'' gan Ian Brown; ''Windgather Press''; 2004; tud. 22</ref>
==Ogof Paviland==
Bu hon yn gartref i bobl yn ystod [[Hen Oes y Cerrig Uchaf]]: tua 26,000 o flynyddoedd yn cyn y presenol ([[CP]]). Mae'n adnabyddus fel y man lle darganfuwyd sgerbwd "Arglwyddes Goch Pen-y-Fai", y ffosil dynol cyntaf i'w darganfod (1823). Caiff yr ogof hefyd ei hystyried fel yr ogof "gyfoethocaf o'r cyfnod hwn (Hen Oes y Cerrig Uchaf) yn Ynys Prydain",<ref>Prehistoric Wales gan Frances Lynch et al. Sutton Publishing Ltd; 2000; tud. 19 Mae'r gyfrol yma'n datgan mai ogof Paviland yw'r "ogof gyfoethocaf o'r cyfnod hwn (Hen Oes y Cerrig Uchaf) yn Ynys Prydain".</ref> oherwydd natur defodol y claddu. Prin fod unrhyw dystiolaeth o fywyd yr adeg yma drwy ynys Prydain ar wahân i Ogof Paviland.
== Gweler hefyd ==
| |||