Franz von Papen: Gwahaniaeth rhwng fersiynau
Cynnwys wedi'i ddileu Cynnwys wedi'i ychwanegu
Dim crynodeb golygu |
Dim crynodeb golygu |
||
Llinell 1:
{{Gwybodlen Prif Weinidog
| enw = Franz Joseph Hermann Michael Maria von Papen zu Köningen (Franz von Papen)
| delwedd = Bundesarchiv Bild 183-S00017, Franz von Papen crop.jpg
| swydd = [[Cynghellor yr Almaen]]
| dechrau_tymor = 1 Mehefin
| diwedd_tymor = 17 Tachwedd 1932
| rhagflaenydd = [[Otto Braun]]
| olynydd = [[Kurt von Schleicher]]
| dyddiad_geni = [[29 Hydref]] [[1879]]
| dyddiad_marw = [[2 Mai]] [[1969]]
| priod = Martha von Boch-Galhu
| plaid = [[Plaid y Canolwyr (cyn 1932)]]
| plant = Friedrich, Antoinette, Isabella, Margaret a Stephanie
}}
[[Delwedd:Bundesarchiv Bild 183-S00017, Franz von Papen crop.jpg|bawd|dde|Franz von Papen]]
Uchelwr, [[gwleidydd]] a diplomat [[Almaen]]ig a fu'n [[Canghellor|Ganghellor yr Almaen]] o dan arweiniad [[Adolf Hitler]] yn 1933–1934 oedd '''Franz Joseph Hermann Michael Maria von Papen zu Köningen''' (29 Hydref 1879–2 Mai 1969). Bu'n aelod o'r [[Plaid Gatholig Ganolig|Blaid Gatholig Ganolig]] tan 1932, a bu'n aelod dylanwadol o [[Camarilla]] yr Arlywydd [[Paul von Hindenburg]] ar ddiwedd [[Gweriniaeth Weimar]]. Credai Papen y gellid reoli Hitler pan fyddai mewn grym ac i raddau helaeth, ef a berswadiodd Hindenburg i anwybyddu ei amheuon a phenodi Hitler yn Ganghellor mewn cabinet nad oedd o dan ddylanwad y [[Plaid Natsïaidd|Natsïaid]]. Fodd bynnag, yn fuan iawn gwthiwyd Papen a'i gynghreiriaid i'r naill ochr gan Hitler a gadawodd Papen y llywodraeth ar ôl [[Noson y Cyllyll Hirion]], pan laddwyd rhai o'i gefnogwyr gan y Natsïaid.
Llinell 8 ⟶ 22:
Mi wnaeth Papen hefyd gweithio fel cyfryngwr rhwng yr fyddin Almaenig a’r ‘Gwirfoddolwyr Gwyddelig (wedyn yn eu adbabod fel yr IRA). Ei swyddogaeth yn i gyd o hyn oedd i gwerthu arfau i’r Gwyddelon yn ystod yr Gwrthryfel Ebrill o 1916. Hefyd mi wnaeth o gweithio fe cyfryngwr i’r cenedlaetholwyr Indiaid yn ystod y gynllwyniad Hindŵ-Almaeneg. Ddychwelodd Papen yn ôl i’r Almaen yn 1918 ar diwedd yr Rhyfel.
==Blynyddoedd "Rhwng rhyfel"==
Yn y blynyddoedd rhwng y rhyfel mi wnaeth Papen ymuno gyda’r ‘Plaid Canolig’. Yn y plaid yma mi wnaeth Papen creu darn o’r adain ceidwadol. Roedd yn aelod o llywodraeth Prwsia o 1921 i 1932. Yn etholiad arlywyddol 1925, mi wnaeth Papen synnu ei plaid gan cefnogi yr ymgeisydd adain-dde Paul Hindenburg dros ymgeisydd y canolwyr – Wilhelm Marx.
Ar y cyntaf o Mehefin 1932, symudodd Franz von Papen o dinodedd i pwysigrwydd goruchaf pan wnaeth Paul von Hindenburg hyrwyddo Papen i fod yn Canghellor yr Almaen. Yr rheswm cafodd Papen ei penodi fel Canghellor oedd oherwydd fod Kurt von Schleicher wedi dewis y cabinet.
Mi wnaeth o hefyd weithio fel is-Ganghellor o dan Adolf Hitler o 1933 i 1934. Roedd Papen yn aelod o cylch agos iawn o cynghorwyr i’r Arlywydd Paul Hindenburg yn y Gwerinaeth Weimar hwyr. Papen oedd yr unigolyn a wnaeth argyhoeddi Hindenburg i gwahodd Hitler i fod yn Canghellor yr Almaen gan feddwl fod fuasent yn gallu eu rheoli ef. Ond, serch hynny cafodd Papen a’r cynghorwyr eraill eu rhoi i’r ochr gan Hitler. Yn y diwedd mi wnaeth Hitler cymryd holl pŵer yr Almaen i ei hyn yn ystod noson y cyllyll hirion. Yn ystod y noson hon cafodd llawer o ffrindiau agos Papen eu ladd ac ymddeolodd Papen o’i gyrfa fel gwleidydd.
| |||