Claudio Monteverdi: Gwahaniaeth rhwng fersiynau
Cynnwys wedi'i ddileu Cynnwys wedi'i ychwanegu
Rei Momo (sgwrs | cyfraniadau) Dim crynodeb golygu |
gwiro ac ehangu |
||
Llinell 2:
[[Delwedd:Tomba di Claudio Monteverdi.jpg|bawd|dde|200px|Mae'r beddrod yn y ''Basilica di Santa Maria Gloriosa dei Frari'']]
Cyfansoddwr ac offeiriad [[Yr Eidal|Eidalaidd]] oedd '''Claudio Monteverdi''' (bedyddwyd [[15 Mai]] [[1567]] - bu farw [[29 Tachwedd]] [[1643]]). Mae ei waith fel cyfansoddwr yn garreg filltir bwysig sy'n nodi'r trawsnewid o [[cerddoriaeth y Dadeni|gerddoriaeth y Dadeni]] i [[cerddoriaeth Baróc|gerddoriaeth Faróc]].<ref>William D. Halsey; Ed. ''Collier's Encyclopedia''. Cyfrol. 16. [[Efrog Newydd]]: MacMillan Educational Company; 1991</ref>
==Bywyd personnol==
Fe'i ganwyd yn [[Cremona]], yn fab i'r meddyg Baldassare Monteverdi.
Yn 1599 priododd y gantores llys Claudia Cattaneo,<ref>Whenham, John, and Richard Wistreich, eds. ''The Cambridge Companion to Monteverdi''. Gwasg Prifysgol Caergrawnt, 2007.</ref> a fu farw ym Medi 1607.<ref>Whenham, John, and Richard Wistreich, eds. ''The Cambridge Companion to Monteverdi''. Gwasg Prifysgol Caergrawnt, 2007, 66.</ref> Roedd ganddynt ddau fab (Francesco a Massimilino) a merch (Leonora). Bu farw merch arall yn union wedi'i genedigaeth.<ref name="Ringer, Mark 2006">Ringer, Mark. ''Opera's First Master: The Musical Dramas of Claudio Monteverdi''. Canada: Amadeus Press, 2006, {{Page needed|date=December 2008}}.</ref>
Yn 1632 fe'i ordeiniwyd yn offeiriad Pabyddol.<ref>Marthaler, Benard L., ed. ''New Catholic Encyclopedia 2nd ed.'' Detroit: Thomson Gale, 2003.</ref>
Bu farw Monteverdi yn [[Fenis]] ar [[29 Tachwedd]] [[1643]], ar ôl cystudd byr, a chladdwyd ef yn y ''Basilica di Santa Maria Gloriosa dei Frari''.▼
==Ei waith fel cyfansoddwr==
▲Bu farw Monteverdi yn [[Fenis]] [[29 Tachwedd]] [[1643]], ar ôl cystudd byr, a chladdwyd ef yn y ''Basilica di Santa Maria Gloriosa dei Frari''.
Yr oedd yn un o arloeswyr mwyaf blaenllaw dwy arddull gerddorol: 'Deulais y Dadeni' (''Renaissance polyphony'') a'r ''basso continuo'', dau o dechnegau pwysicaf y Baróc.<ref>Ringer, Mark. ''Opera's First Master: The Musical Dramas of Claudio Monteverdi''. Canada: Amadeus Press, 2006.{{Page needed|date=Rhagfyr 2008}}</ref> Cyfansoddodd Monteverdi un o'r operau cyntaf erioed: y ''[[L'Orfeo]]'', a dyma'r opera sy'n dal i gael ei ganu'n rheolaidd heddiw. Caiff Monteverdi ei ystyried yn gyfansoddwr sydd a'i lais ei hun; llais newydd, gwahanol a chafodd y clod teilwng yn ystod ei oes yn ogystal ag wedyn.<ref>Mark Ringer; ''Opera's First Master: The Musical Dramas of Claudio Monteverdi''; Canada: Amadeus Press; 2006</ref>
Yn ystod ei flynyddoedd diwethaf, mewn cyfnod o salwch, y cyfansoddodd dau o'i glasuron gorau: ''[[Il ritorno d'Ulisse in patria]]'' (''Dychweliad Ulysses'', 1641), a'r opera hanesyddol ''[[L'incoronazione di Poppea]]'' (''Coroni'r Poppea'', 1642), sy'n seiliedig ar fywyd yr Ymerawdwr [[Nero]].<ref>Sadie, Stanley, gol. ''The New Grove Dictionary of Music and Musicians 2nd ed.'' Llundain: MacMillan Publishers Limited, 2001.</ref> Cyfrifir y ''L'incoronazione'' yn hynod bwysig, ei manum opus, ac mae'n cynnwys golygfeydd sy'n gymysgedd o drasiedi, rhamant a hwyl - yn union fel bywyd ei hun. Caiff hefyd ei gyfri fel llafn y swch Faróc, a dorrodd dir newydd, gyda'i gymeriadau real a'i gynghanedd cerddorol cynnes.<ref>Arnold, Denis, a Nigel Fortune, eds. ''The New Monteverdi Companion''. Llundain: faber and faber, 1985, {{Page needed|date=December 2008}}.</ref> Hyd at y 1960 ystyriwyd ei weithiau drwy lygad yr hanesydd yn hytrach na'r cerddor, ond ers hynny fe'i gosodir ar lwyfan llawer uwch, yn enwedig ''The Coronation of Poppea'', sy'n cael ei chanu heddiw ledled y byd.
=== Y madrigalau ===
{{listen
| filename = Monteverdi-cor mio mentre vi miro.ogg
| title = ''Cor mio mentre vi miro''
| description =
| format = [[Ogg]]
| filename2 = Monteverdi - non si levav'ancor.ogg
| title2 = Non si levav'ancor
| description2 =
| format2 = [[Ogg]]
| filename3 = Monteverdi_-_Lamento_della_Ninfa.ogg
| title3 = ''Lamento della Ninfa'' fallan o ''Madrigali Guerrieri et Amorosi''
| description3 = Recordiad byw
| format3 = [[Ogg]]
}}
Ar fadrigalau y gweithiod hyd nes oedd yn ei bedwar-degau, a chyfansoddodd naw llyfr. Cymerodd bedair blynedd i orffen ei lyfr cyntaf o 21 madrigal, ar gyfer 5 llais. <ref name="ReferenceA">Schrade, Leo. ''Monteverdi: Creator of Modern Music''. New York: W. W. Norton & Company, 1950.</ref> Fel cyfanwaith, gellir olrhain yr esblygiad o gerddoriaeth y Dadeni i arddull 'fonodig' cerddoriaeth Faróc yn y gweithiau hyn.
== Yn dilyn ei farwolaeth ==
Yn ogystal â nifer o enwau ffyrdd, neilltuwyd hefyd [[asteroid]] i'w goffáu: ''5063 Monteverdi''.<ref>Halsey, William D., ed. ''Collier's Encyclopedia''. Vol. 16.. Efrog newydd: MacMillan Educational Company, 1991.</ref> Ceir nifer o gorau a llefydd hefyd sy'n dwyn ei enw: Grŵp Polyffonig Claudio Monteverdi, [[Crema]] di Claudio Monteverdi Coro a Chôr Monteverdi.
==Cyfansoddiadau==
Llinell 33 ⟶ 55:
== Cyfeiriadau ==
{{cyfeiriadau}}
* Arnold, Denis, a [[Nigel Fortune]] (gol.) (1985) ''The New Monteverdi Companion''. Boston: Faber and Faber Ltd. ISBN 978-0-571-13148-8
* Whenham, John, a Richard Wistreich (gol.) (2007). ''The Cambridge Companion to Monteverdi''. Cambridge Companions to Music. Cambridge and New York: Cambridge University Press. ISBN 0-521-87525-0 (cloth) ISBN 0-521-69798-0 (pbk)
== Dolenni allanol ==
| |||