Wicipedia

Y Dywysoges Siwan: Gwahaniaeth rhwng fersiynau

Pori'r hanes yn rhyngweithiol
← Cymharer â'r fersiwn gyntCymharer â'r fersiwn dilynol →
Cynnwys wedi'i ddileu Cynnwys wedi'i ychwanegu
GweledolCystrawen wici
delwedd ac iaith
Llinell 1:
{{gwybodlen
|enw= Y Dywysoges Siwan
|delwedd=Siwan llunFfenestr liw'r Dywysoges Siwan aryn yrNhrefriw archSir ganConwy RO2014.gifpng
|isdeitl=
|pennawd=
Llinell 30:
==Hanes==
===Blynyddoedd cynnar===
[[Delwedd:Siwan llun ar yr arch gan RO.gif|bawd|Arch garreg Siwan ger porth Eglwys Biwmares]]
Roedd Siwan (''Joan'' neu ''Joanna'') yn ferch ordderch y brenin John o Loegr a merch lys o'r enw Clementia Pinel. Ni wyddys nemor ddim am ei mam, ond bu farw ar y 30 Mawrth, 1237.<ref name="fmg.ac">[http://fmg.ac/Projects/MedLands/WALES.htm Charles Cawley: Medieval Lands, Wales]</ref>
 
Mae'n bosibl y ganed Siwan cyn i John briodi ei wraig gyntaf yn 1189, ond ni ellir fod yn sicr am hynny o gwbl amgan fod cyn lleied o dystiolaeth. Dim ond un cyfeiriad sydd at enw ei mam - os cywir y cofnod - a hynny yng ''Nghronicl [[Tewkesbury]]'', sy'n cyfeirio ati fel "''reginæ Clemenciæ''" ('Y Frenhines Clementina').<ref name="fmg.ac"/> Treuliodd Siwan ei phlentyndod yn [[Ffrainc]], yn ôl pob tebyg; cafodd ei hebrynguhebrwng o [[Normandi]] er mwyn paratoi ar gyfer ei phriodas yn Rhagfyr 1203.
 
===Gwraig a chynghorwraig===
Priododd Lywelyn Fawr yn [[1205]]. Mae'n bosibl nad oedd hi ond rhywle rhwng deng a phymtheg mlwydd oed, ond doedd hynny ddim yn beth anghyffredin yn yr oes honno. Priodas wleidyddol ydoedd, yn sêl ar y cytundeb a wnaed rhwng Llywelyn a'r brenin John yn [[1204]]. [[Ffrangeg Normanaidd]] fyddai iaithmamiaith Siwan, amgan iddi gael ei magu yn [[Ffrainc]] aca amgan mai honno oedd iaith llys y cyfnod hwnnw yn Ffrainc a Lloegr fel ei gilydd. PrinYchydig yiawn byddaio hiSaesneg fedrufyddai llawer o Saesnegganddi, os o gwbl, ond gellid tybio ei bod wedi dysgu Cymraeg ar ôl dod i fyw i Wynedd.
 
Chwaraeodd Siwan rôl bwysig yn y trafodaethau diplomyddol cyfrwngrhwng Llywelyn a John, er enghraifft, pan aeth i weld ei thad ar ran y tywysog yn [[1211]], a roddairhoddai gyngor buddiol iddoi Lywelyn. Bu'n cynnal trafodaethau â'i hanner brawd [[Harri III o Loegr|Harri]] (Harri III) yn [[1225]], [[1228]] a [[1232]] yn ogystal.
 
===Carwriaeth===
Llinell 43 ⟶ 44:
Cafodd garwriaeth â [[Gwilym Brewys]] (William de Braose), arglwydd [[Y Normaniaid|Normanaidd]] o [[Teyrnas Brycheiniog|Frycheiniog]], yn [[1230]]. Carcharwyd Siwan gan Lywelyn am flwyddyn (hynny yw, fe'i cadwyd dan wyliadwriaeth) fel cosb am hynny ac fe grogwyd Gwilym Brewys ganddo ar ôl ei ddal. Yn ôl traddodiad lleol, o flaen [[Garth Celyn|prif lys]] y tywysog yn [[Abergwyngregin]] y crogwyd Brewys, ond ceir traddodiad arall sy'n lleoli'r crogi yng Nghrogen, ger [[Y Bala]]. Cyfeiria ''[[Brut y Tywysogion]]'' at y digwyddiad ond heb nodi'r lleoliad. Gyrrod y weithred ias o ddychryn drwy Gymru, Lloegr a Ffrainc am fod un o 'flodau marchogion y Norman' wedi cael ei grogi yng ngolau dydd o flaen torf o bobl gyffredin. Mae'n arwyddocaol nad ymyrodd frenin Lloegr, cymaint oedd awdurdod Llywelyn Fawr.
 
Cadwyd hanes carwriaeth Siwan a Gwilym Brewys ar gof gan y werin a cheir traddodiad a rhigwm amdano. Yn ôl yr hanes, crogwyd Gwilym heb yn wybod i Siwan. Daeth un o weision neu filwyr y tywysog ati yn ei stafell a gofyn iddi,
 
::Dicyn, docyn, gwraig Llywelyn,
Wedi dod o "https://cy.wikipedia.org/wiki/Y_Dywysoges_Siwan"