|
Ar y [[daear|ddaear]], mae pedair ffordd o ddiffinio [[pegwn y gogledd]]. Lleolir pob un o'r rhain yn y [[Cefnfor Arctig|Môr Arctig]]):
== Pegwn daearyddiaethol y gogledd ddaearyddiaethol ==
PegwnMae pegwn y gogledd ddaearyddiaethol yw aryn 90 gradd i'r gogledd. Dyma'rArvyr echel ohon gwmpas yr hwn ydymae'r ddaear yn troi. Does dim tir yn y fanlleoliad nahwn, ond fel arfer mae meysydd iâ.
Gwnaed y daith gyntaf i begwn y gogledd ddaearyddiaethol gan [[Robert Peary]], [[Matthew Henson]] a phedwar [[Inuit]], sef [[Ootah]], [[Seegloo]], [[Egingway]] ac [[Ooqueah]]. CyrhaeddenCredir iddyn nhw argyrraedd yar [[9 Ebrill]], [[1909]]. Bether bynnag,i maerai rhaihonni pobl yn dweudy doeddencyrhaeddon nhw ddim yn cyrraeth y pegwn, ond llemewn rhaigwirionedd 30 km i'r de. Ym 1926, ond oeddhedodd [[Roald Amundsen]] sydd yn dod o [[Norwy]] yndros hedfanbegwn uwchben uwch pegwndaearyddiaethol y gogledd mewn [[awyrlong]] ym [[1926]].
[[File:Polarlicht 2.jpg|bawd|chwith|bawd|chwith|Yr Aurora borealis]]
=== Pegwn magnetaidd y gogledd magnetaidd ===
PegwnMae y gogleddpegwn magnetaidd roeddy gogledd ar 78°18' i'r gogledd, 104° i'r gorllewin ger [[Ynys Ellef Ringness]], un o'r [[Ynysoedd Queen Elizabeth]] yn [[Canada]] ym [[2003]]. Dyma'r lle ble mae [[cwmpawd]] neu un pen o fagnet yn wynebu. Defnyddir y pegwn magnetaidd y gogledd magnetaidd ers [[1600]].
Roedd y daith gyntaf i begwn y gogledd magnetaidd gan [[James Clark Ross]]. Cyrhaeddodd y pegwn hwn ar y [[1 Mehefin]], [[1831]]. DarganfodwydDarganfu [[Roald Amundsen]] i'r pegwn yfod gogleddmewn magnetaiddlleoliad mewnychydig lle typynyn wahanol ym [[1903]]. MewnErs gwirioneddhyn, maesylweddolwyd i'r pegwn magnetaidd yn symyd am dypyn pob blwyddenflynyddol, rhwng [[2001]] a [[2003]] tua 40 km pob blwyddenblwyddyn.
=== Pegwn y gogledd daear-fagnetaidd y gogledd ===
PegwnMae pegwn y gogledd daear-fagnetaidd yw ar 78°30' i'r gogledd, 69° i'r gorllewin, ger Thule a'r [[Y Lasynys|Lasynys]]. DymaYma, gellir blegweld maeyr [[Aurora Borealis]] yn codi.
TaithDavid cyntafHempleman-Adamsaith a cyraeddoddoedd y pegwncyntaf honi roeddgyrraedd gany Davidpegwn Hempleman-Adamshwn ym [[1992]].
=== Pegwn mwyaf anghysbell y gogledd anghyraeddadwydod ===
PegwnMae ypegwn gogleddmwyaf anghyraeddadwydodanghysbell ywy gogledd ar 84°03' i'r gogledd, 174°51' i'r gorllewin. Dyma'r lle pellachpellaf o bob arfordir mewnyn y [[Môr Arctaidd]])
HedfanoddHedodd Syr [[Hubert Wilkins]] mewn awyren uwchben uwchdros y pegwn honhwn ym [[1927]] ac ym [[1958]] cyrraeddodd llong o [[Rwsia]]'r lle.
== Gweler hefyd ==
| 