Wicipedia

John Tudor Jones (John Eilian): Gwahaniaeth rhwng fersiynau

Pori'r hanes yn rhyngweithiol
← Cymharer â'r fersiwn gyntCymharer â'r fersiwn dilynol →
Cynnwys wedi'i ddileu Cynnwys wedi'i ychwanegu
GweledolCystrawen wici
manion
Awdurdod
Llinell 1:
Roedd '''John Eilian''' neu '''John Tudor Jones''' ([[29 Rhagfyr ]][[1903]] – [[1985]]) yn fardd, yn newyddiadurwr ac yn wleidydd [[Y Blaid Geidwadol (DU)| Ceidwadol]] Gymreig
 
==Bywyd Cynnar==
 
Ganwyd John Tudor Jones ym [[Marsden]] [[Swydd Efrog]] ar 29 Rhagfyr 1903<ref> GRO Mynegai i dystysgrifau marwolaeth Ardal Cofrestru Bangor Mawrth 1985 Cyfrol 25 tud 255 </ref> a'i fagu ar fferm ei nain, Penylan, ym mhentref [[Llaneilian]], Ynys Môn, ble cymerodd ei enw barddol "John Eilian". <ref> Yr Archif Genelaethol ''Cyfrifiad 1911 Penylan Llaneilian'' RG14/34577 rhestr 18 tud 36 </ref>
 
Cafodd ei addysg yn [[Ysgol Penysarn]], [[Ysgol Ramadeg Llangefni]], [[Coleg Prifysgol Aberystwyth]] a [[Coleg yr Iesu, Rhydychen| Choleg yr Iesu, Rhydychen]]. Ymadawodd a'r naill brifysgol a'r llall heb ennill gradd.
 
Ei fwriad wrth fynd i Rydychen oedd hyfforddi i fod yn Offeiriad yn yr Eglwys Anglicanaidd. Er iddo beidio a gwneud hyn arhosodd [[Yr Eglwys yng Nghymru]] ac uchel-eglwysaeth yn bwysig iddo am weddill ei oes. <ref> http://www.casglwr.org/yrarchif/25john.php adalwyd 2 Rhagfyr 2013</ref>
 
==Newyddiaduraeth==
 
Ar ôl gadael Prifysgol Rhydychen aeth John Eilian i weithio fel cyw newyddiadurwr ar Y [[Western Mail]] yng Nghaerdydd a bu yno am tua thair blynedd. Ei swydd gyntaf gyda'r Western Mail oedd ymweld ag ardal [[Rhydlewis]] er mwyn profi anwiredd honiadau [[Caradoc Evans]] yn ei lyfr enwog ''My People'' am anfoesoldeb a rhagrith pobl yr ardal.<ref> John Harris ''Caradoc Evans: My People Right Or Wrong'' yn Transactions of the Honourable Society of Cymmrodorion - 1995 (Fersiwn ar-lein http://welshjournals.llgc.org.uk/browse/viewpage/llgc-id:1386666/llgc-id:1424716/llgc-id:1424869/getText )</ref>
 
Wrth weithio ar y Western Mail daeth Jones yn gyfeillgar a'r bardd a newyddiadurwr [[Caradog Pritchard]]; perswadiodd Pritchard ef i symud i [[Stryd y Fflyd]], [[Llundain]] ym [[1927]] i weithio ar y [[Daily Mail]]. Yn ystod ei gyfnod yn Llundain dechreuodd cyhoeddi misolyn Cymraeg poblogaidd [[Y Ford Gron]]. Jones ei hun oedd perchennog Y Ford Gron yn wreiddiol ac roedd yn ei baratoi a'i olygu o'i gartref yn Llundain. Ar ôl i'r cylchgrawn brofi'n boblogaidd gwerthodd Jones y teitl i'r argraffwyr [[Hughes a'i Fab]] a symudodd i [[Wrecsam]] i weithio fel golygydd llawn amser ar y cylchgrawn.
 
Ym [[1932]] prynodd Hughes a'i fab yr hawl ar enw [[Y Cymro]] fel teitl ar bapur newydd. Cyhoeddwyd papur o'r enw’r Cymro gan gwmni Evans yn [[Dolgellau| Nolgellau]] yn y 1920au ond doedd Hughes a'i Fab dim am barhau â'r hen gyhoeddiad - dim ond cael yr hawl i ddefnyddio'r enw ar gyfer papur newyddion cenedlaethol newydd spon. Pan gyhoeddwyd y rhifyn cyntaf o'r papur John Eilian oedd ei olygydd.
 
Gan nad oedd cylchrediad Y Cymro cystal ag yr oedd ei gyhoeddwyr wedi'i ddisgwyl, penderfynodd [[Rowland Thomas]], perchennog Hughes a'i Fab uno'r Cymro efo'r Ford Gron a oedd a chylchrediad iachach ac achosodd hyn anghydfod rhwng Thomas a Jones ac fe ymadawodd Jones a'r cwmni ym 1935.
Llinell 30:
 
==Bardd a Llenor==
Yn ystod ei gyfnod ym [[Prifysgol Aberystwyth|Mhrifysgol Aberystwyth]] daeth John Eilian yn gyfaill â [[Prosser Rhys]] golygydd [[Y Faner]] a oedd yn cael ei chyhoeddi yn [[Aberystwyth]] ar y pryd a chyhoeddodd y ddau gyfrol o farddoniaeth ar y cyd, ''Gwaed Ifanc'', a oedd yn cael ei hystyried yn llyfr gwefreiddiol a chwyldroadol, ar y pryd. <ref> Y Bywgraffiadur ar lein ''Rhys, Prosser'' http://yba.llgc.org.uk/cy/c2-RHYS-PRO-1901.html adalwyd 2 Rhag 2013</ref>
 
Tra' n golygu'r Cymro a'r Ford Gron yr oedd Jones yn gyfrifol am olygu cyfres o lyfrau bach o glasuron barddol a llenyddol Cymru i gwmni Hughes a'i Fab o'r enw Llyfrau'r Ford Gron yn ogystal â golygu'r gyfres fe bu'n awdur rai o'r cyfrolau, er enghraifft y gyfrol am Hanes a Gwaith [[Owen Morgan Edwards| Syr O M Edwards]]. Cyfieithodd bedair stori i blant i'r Gymraeg ar gyfer cwmni Harrap yn 1953 - Robin Hood, Y Brenin Arthur, Ali Baba a Siân D'Arc. <ref> http://darganfod.llgc.org.uk/default.ashx?q=John+Tudor+Jones adalwyd Rhag 2 2013</ref>
 
Cyfieithodd a chyfansoddodd dros 80 o gerddi i'w gosod i gerddoriaeth a gyhoeddwyd gan gwmni [[Cwmni Cyhoeddi Gwynn| W S Gwynn Williams]] gan gynnwys gweithiau clasurol megis oratorio [[George Frideric Handel| Handel]] ''Judas Maccabaeus'', caneuon gwerin megis ''Hey ho, to the greenwood'' [[William Byrd]] ac ychwanegu penillion i hen ganeuon Gymraeg megis ''Bwthyn fy Nain''.
 
Enillodd John Eilian y Gadair yn [[Eisteddfod Genedlaethol Cymru Bae Colwyn 1947]] a'r Goron yn [[Eisteddfod Genedlaethol Cymru Dolgellau 1949]].
Llinell 42:
Yn ei ieuenctid yr oedd Jones yn Sosialydd pybyr ond wedi ei gyfnod yn gweithio i'r [[Daily Mail]] drodd ei gefnogaeth i'r asgell dde, eithafol ar adegau. Er ei fod yn ''Gymro da'' ar sawl ystyriaeth yr oedd yn honni nad oedd Cymru'n wlad, dim ond yn olion hen daleithiau Prydeinig anghofiedig. Ddalai mai [[Lerpwl]] oedd prifddinas [[Gogledd Cymru]] a bod gan Gogledd Orllewin Cymru llawer mwy yn gyffredin a Gogledd Orllewin Lloegr nag unrhyw le i'r de o Bont ar Ddyfi. Yr oedd yn casáu [[Cymdeithas yr Iaith]] ag unrhyw ymgyrch wleidyddol i gefnogi'r Gymraeg a'r genedl Gymreig.
 
Bu rhai o'i gyfeillion megis Percy Ogwen Jones, tad yr Athro [[Bedwyr Lewis Jones]] yn ceisio amddiffyn ei agwedd trwy egluro mae ceisio creu adwaith ydoedd er mwyn enyn ymateb yn ei bapurau, ond mae hynny'n annhebygol iawn, gan iddo wrthod cyhoeddi unrhyw lythyr nac unrhyw farn yr oedd yn eu hystyried yn ''annheyrngar'' am [[Arwisgiad Tywysog Cymru |Arwisgo'r]] Tywysog [[Y Tywysog Siarl, Tywysog Cymru| Charles]] ym mhapurau'r Herald. <ref>http://www.walesonline.co.uk/news/wales-news/tuesday-7-july-2009-2092783 adalwyd Rhag 2 2013</ref>
 
Oherwydd ei wrth Gymreictod yr oedd yn cael ei wawdio'n aml yng nghylchgrawn [[Lol]] a chyfrolau'r ''bardd'' [[Derec Tomos]] ac fe fu hynny'n gryn bleser iddo.
 
Safodd fel ymgeisydd tair gwaith yn etholaeth [[Ynys Môn (etholaeth seneddol)| Ynys Môn]] ar ran y [[Y Blaid Geidwadol (DU) |Blaid Geidwadol]] yn Etholiadau Cyffredinol 1964, 1966 a 1970 gan gipio'r ail safle ar bob achlysur. <ref>James, Arnold J a Thomas, John E. Wales at Westminster - A History of the Parliamentry Representation of Wales 1800-1979 Gwasg Gomer 1981 ISBN 0 85088 684 8 </ref>
 
== Anrhydeddau==
Llinell 57:
[[Categori:Beirdd Cymraeg]]
[[Categori:Llenorion Cymreig yr 20fed ganrif]]
[[Categori: Newyddiadurwyr Cymreig]]
[[Categori: Genedigaethau 1903]]
[[Categori: Marwolaethau 1985]]
[[Categori:Pobl o Ynys Môn]]
 
{{Authority control}}
Wedi dod o "https://cy.wikipedia.org/wiki/John_Tudor_Jones_(John_Eilian)"