William Thomas (Islwyn): Gwahaniaeth rhwng fersiynau

}}

:''Am ddefnydd arall o'r enw '''Islwyn''' gweler [[Islwyn|yma]].''

 

Roedd Islwyn yn fab i Morgan a Margaret Thomas, yr ieuengaf o naw plentyn. Cafodd ei eni mewn tŷ ger pentref bychan Yr Ynys Ddu, yn [[Dyffryn Sirhywi|Nyffryn Sirhywi]], hanner ffordd rhwng [[Tredegar]] a [[Casnewydd|Chasnewydd]], wrth droed [[Mynydd Islwyn]], ac yno y treuliodd y rhan fwyaf o'i oes.

 

Roedd ei rieni'n weddol gefnog a chafodd addysg yn ysgolion Tredegar, Casnewydd, [[Y Bont Faen]] ac [[Abertawe]]. Bwriedid iddo fod yn dirfesurydd. Yn ystod ei gyfnod yn Abertawe cyfarfu â merch ieuanc o'r enw Anne Bowen. Roeddent yn bwriadu priodi ond bu farw Anne ar 24 Hydref [[1853]] yn ddisymwth iawn, yn ugain oed; mae ôl y brofedigaeth honno a'r hiraeth a ddeilliodd ohoni i'w weld ar lawer o waith Islwyn.

 

 

Mae amgueddfa goffa i Islwyn yng Nghapel y Babell, ger Ynys-ddu, yng ngofal Cymdeithas Goffa Islwyn.

 

Dyma'r portread o Islwyn a rydd ei gyfaill oes [[Daniel Davies]] ohono:

:Bychan ydoedd o gorffolaeth, ac ysgafn, tua phump troedfedd a chwech modfedd o daldra; yr oedd o bryd tywyll, a'i ymddangosiad yn llednais a gwylaidd; yr oedd y pen yn fawr... Yr oedd y wyneb yn hir, ac yn hardd, a'r trwyn yn lluniaidd, heb fod yn fawr, a'r gwefusau hytrach yn drwchus, a thoriad y genau'n brydferth; yr oedd y talcen yn fawr iawn... yr oedd y llygaid, y rhai oeddynt yn llechu o dan aeliau trymion, yn llawn, yn fawrion, a disglaer, a'u trem ymhell.<ref>o'r rhagymadrodd i ''Gwaith Barddonol Islwyn'', gol. [[Owen M. Edwards]] (Wrecsam, 1897).</ref>

 

Dechreuodd gyfansoddi barddoniaeth yn gynnar. Ei brif athrawon barddol oedd [[Gwilym Ilid]], ei weinidog a'i frawd yng nghyfraith [[Daniel Jenkyns]] ac [[Aneurin Fardd]]. Cystadleuai yn yr eisteddfodau lleol a'r [[Eisteddfod Genedlaethol Cymru|Eisteddfod Genedlaethol]] ac enillodd y goron am ei awdl ar "[[Carnhuanawc]]" yn Eisteddfod [[Y Fenni]] yn [[1853]]. Enillodd amryw gadeiriau; yn [[Y Rhyl]] am awdl "Y Nos" yn [[1870]], yng [[Caergybi|Nhgaergybi]] am awdl "Moses" yn [[1872]], yng [[Caerffili|Nhgaerffili]] am awdl "Cartref" yn [[1874]] ac yn [[Treherbert|Nhreherbert]] am awdl "Y Nefoedd" yn [[1877]].

 

==Cyfeiriadau==

{{cyfeiriadau}}

 

{{DEFAULTSORT:Thomas, William}}