Pont y Borth: Gwahaniaeth rhwng fersiynau

Cyn adeiladu’r bont, dim ond ar y dwrdŵr y gellid teithio rhwng yr Ynys a’r tir mawr. ‘Roedd fferi [[Bangor]] i [[Porthaethwy|Borthaethwy]] y pennaf ohonynt, ac mae cofnod i [[Elisabeth I o Loegr]] osod yr hawl i un John Williams yn [[1594]].

‘Roedd Undeb [[Prydain Fawr]] gydag [[Iwerddon]] wedi creu galw am gryfhau’r cysylltiad ymarferol rhwng [[Llundain]] a [[Dulyn]]. Wedi sefydlu pwyllgor seneddol, comisiynwyd [[Thomas Telford]], nid yn unig i adeiladu’r bont hon, ond i wella safon y ffyrdd yr holl ffordd o [[Llundain|Lundain]] i [[Caergybi|Gaergybi]]. Gan mai fyrddffyrdd tyrpeg yn nwylo preifat oedd yn y wlad bryd hynny, hwn oedd y tro cyntaf i arian cyhoeddus gyllido adeiladu ffyrdd ym Mhrydain ers oes y [[Ymerodraeth Rhufeinig|Rhufeiniaid]].

‘Roedd y dasg o groesi’r [[Afon Menai]] yn fwy uchelgeisiol, nid yn unig oherwydd llêdlled y culfor, ond hefyd am fod raid iddo osod y gerbydlon 100 troedfedd uwchben y dwr, er mwyn caniatáu mynediad i longau hwylio’rhwylio tal yr oes.

CychwynnwydCychwynwyd ar y gwaith ar [[10 Awst]] [[1819]] wrth osod y garreg sylfaen. Adeiladwyd y tyrrau o [[Calchfaen|galchfaen]] lleol o chwareli [[Penmon]] dros y pum mlynedd nesaf. Rhwng Ebrill a Gorffennaf [[1825]], codwyd y cadwyni haearn at ben y tyrrau ar draws o [[Sir Fôn]] i [[Sir Gaernarfon]]. Wedi hynny, gosodwyd y gerbydlon yn crogi dan y cadwyni. ‘Roedd rhai wedi amau a fyddai’r cynllun yn llwyddo, ond cydnabyddwyd bod y canlyniad i wedi creu campwaith peirianyddol o [[pont grog|bont grog]] ar y raddfa hwn.

Pont y Borth yw’r unig bont ar draws y Fenai sy’n agored i gerddwyr. Mae [[Llwybr Arfordirol Ynys Mon]] yn mynd oddi tani. Saif gofebcofeb i [[Aberfan|Drychineb Aberfan]] ar ochr [[Ynys Môn]] i’ro’r bont.

Ymddangosodd llun o'r bont, ar un o stampiau Swyddfa'r Post yn [[1968]], cyfres o bedwar stamp yn dangos pontydd. Cofnodir Pont y Borth hefyd ar gefn y darnau un bunt a fathwyd yn [[2005]], ac a arluniwyd gan [[Edwins Ellis]]. Cafodd y bont ei henwebu ar gyfer dod yn un o [[Safleoedd Treftadaeth y Byd]] [[UNESCO]], ond gwrthodwyd y cais ym [[1998]].