Hieronymus Bosch: Gwahaniaeth rhwng fersiynau
Cynnwys wedi'i ddileu Cynnwys wedi'i ychwanegu
Huw P (sgwrs | cyfraniadau) Dim crynodeb golygu |
B 4 gweithred, replaced: {{Authority control}} → {{Rheoli awdurdod}} using AWB |
||
Llinell 23:
Roedd ei daid Jan van Aken hefyd yn beintiwr a sonnir amdano am y tro cyntaf mewn cofnodion ym 1430. Cafodd Jan bump o feibion, bedwar ohonynt hefyd yn beintwyr. Roedd ei dad, Anthonius van Aken (marw tua 1478), yn gynghorydd artistig i ''Frawdoliaeth y Forwyn Fair Fendigaid''.<ref>Gibson, 15, 17</ref>
Cymerir bod ei dad neu un o'i ewythr a dysgodd i beintio <ref>Gibson, 19</ref> Mae Bosch yn ymddangos cyntaf ar gofnodon dinesig ar 5 Ebrill, 1474, ble a enwir gyda dau frawd a chwaer.
Roedd 's-Hertogenbosch yn dref lewyrchus yn y 15fed ganrif ond ym 1463 fe losgwyd 4,000 o dai mewn tân trychinebus pan roedd Bosch tua 13 oed a mwy na thebyg yn dyst i'r digwyddiad erchyll.
Daeth yn beintiwr poblogaidd yn ystod ei fywyd gan dderbyn comisiynau o wledydd tramor. Ym 1488 ymunodd a'r ''Brawdoliaeth y Forwyn Fair Fendigaid'', sefydliad Cristionogol Ceidwadol gyda rhyw 40 o aelodau ymhlith dinasyddion uchel eu parch 's-Hertogenbosch a rhyw o 7,000 aelodau eraill trwy Ewrop cyfan.
Llinell 31:
Rhywbryd rhwng 1479 a 1481, priododd Bosch Aleyt Goyaerts van den Meerveen, a oedd ychydig o flynyddoedd yn hŷn. Symudodd y cwpl i'r dref gyfagos Oirschot ble roedd ei wraig wedi etifeddu tŷ a thiriodd o'i theulu cyfoethog.<ref>Valery, Paul. "The Phase of Doubt, A Critical Reflection".</ref>
Mae cofnod yn archifau'r Brawdoliaeth yn nodi marwolaeth Bosch ym 1516.
==Celf==
Llinell 38:
Cynhyrchodd Bosch sawl triptych (darlun tri phanel). Yn cynnwys ei enwocaf ''[[Gardd y Pleserau Daearol]]'' (y teitl gwreiddiol yn anhysbys). Mae'r darlun, yn dangos paradwys gydag [[Adda ac Efa]] a llawer o anifeiliaid anhygoel ar y panel chwith, pleserau'r ddaear gyda phobl noeth, ffrwythau ac adar yn y panel canol, ac wedyn uffern ar y panel chwith gyda delweddau o gosbau erchyll i fathau gwahanol o bechaduriaid.
Wrth edrych yn nes ar y paneli, gwelir Duw yn creu'r ddaear. Mae'r darluniau – yn arbennig panel uffern – yn cael ei darlunio'n weddol rydd, yn wahanol iawn i arddull peintio [[Fflandrys]] y cyfnod.<ref>
Ni roddodd Bosch y dyddiad ar ei beintiadau. Ond yn anarferol am y cyfnod fe lofnododd nifer ohonynt (er bod amheuaeth ar sawl llun arall sydd yn ymddangos i gynnwys ei lofnod). Mae llai na 25 o beintiadau sydd wedi'u goroesi a gydnabyddir yn bendant i Bosch. Ar ddiwedd y 16eg ganrif ddaeth nifer o ddarluniau Bosch i feddiant [[Felipe II, brenin Sbaen]], fel canlyniad mae amgueddfa [[Museo del Prado]] ym [[Madrid]] bellach yn berchen a ''[[Gardd y Pleserau Daearol]]'', ''Addoliad y Doethion'', ''Y Saith Pechod Marwol a'r Pedwar Peth Olaf'', ''Tynnu Carreg Wallgofrwydd (Gwellhad i Ffolineb).''
Llinell 47:
[[File:The Owl's Nest Bosch.jpg|thumb|''Nith y Dylluan''. Rotterdam, Museum Boijmans Van Beuningen]]
Mae eraill yn dadlau roedd gwaith Bosch yn adloniant, yn diddanu'r gynulleidfa gyd bwystfilod a ffantasi.<ref>Gibson, 9</ref> Tra bod damcaniaeth arall yn credu nad oedd gwaith Bosch yn ffantasi i bobl ei oes, gan adlewyrchu syniadau cyffredin o foesoldeb y byd, nefoedd ac uffern y cyfnod.
[[File:Jheronimus Bosch 006 central panel 03 detail 01.jpg|thumb|Llofnod Bosch wedi'i sillafu ''Jheronimǔs boſch'' o'r triptych ''Y Santau Meudwy'']]
==Cyfeiriadau==
Llinell 62 ⟶ 61:
* Marijnissen, Roger H. ([1987]). “Hiëronymus Bosch. Het volledige oeuvre”. Haarlem: Gottmer/Brecht. ISBN 90-230-0651-8
* Pokorny, Erwin (2010), "Hieronymus Bosch und das Paradies der Wollust". In: "Frühneuzeit-Info", Jg. 21, Heft 1+2 (Sonderband „Die Sieben Todsünden in der Frühen Neuzeit“), pp. 22–34.
==Dolennau allanol==
Llinell 71 ⟶ 69:
*[http://www.ibiblio.org/wm/paint/auth/bosch/ Oriel Hieronymus Bosch yn ibiblio]
*[http://www.boschuniverse.org//index.cfm? Bosch Universe]
{{Rheoli awdurdod}}
[[Categori:Genedigaethau'r 1450au]]
Llinell 77:
[[Categori:Cristnogion Iseldiraidd]]
[[Categori:Arlunwyr]]
| |||