Yr Alban: Gwahaniaeth rhwng fersiynau
Cynnwys wedi'i ddileu Cynnwys wedi'i ychwanegu
Brythoneg |
Diwylliant |
||
Llinell 50:
|}
Gwlad yng ngogledd orllewin [[Ewrop]] yw'r '''Alban''' (hefyd '''Sgotland''') ([[Gaeleg yr Alban|Gaeleg]]: ''Alba'', [[Sgoteg]] a [[Saesneg]]: ''Scotland''). Perthynai trigolion ei deheudir i'r un grŵp ethnig a phobl Cymru am gyfnod o fileniwm, gyda'r [[Brythoneg|Frythoneg]] Orllewinol (ac yna'r Gymraeg) yn cael ei siarad o lannau'r [[Fife]] i [[Mynwy|Fynwy]].<ref>Gwyddoniadur Cymru t. 31; Gwasg y Brifysgol; 2008</ref> Mae felly'n un o'r gwledydd Celtaidd ac yn un o wledydd [[Prydain]], enwog am ei [[wisgi]]. Ar 18 Medi cynhaliwyd [[Refferendwm annibyniaeth i'r Alban, 2014]] a flwyddyn yn ddiweddarach cafwyd [[Etholiad cyffredinol y Deyrnas Unedig, 2015|Etholiad Cyffredinol]] lle gwelwyd newid
[[Sant Andreas]], un o [[apostol]]ion [[Iesu Grist]], yw nawddsant yr Alban - y [[30 Tachwedd|30ain o Dachwedd]] yw dyddiad dygwyl Sant Andreas. Roedd yr Alban yn deyrnas annibynnol tan y [[18fed ganrif]]. Ar y [[26 Mawrth|26ain o Fawrth]] 1707, unwyd senedd yr Alban â senedd Lloegr a ffurfiwyd teyrnas unedig Prydain Fawr. Ail-sefydlwyd [[senedd yr Alban]] yn 1999 fel senedd ddatganoledig o dan lywodraeth Llundain.
Llinell 73:
== Diwylliant ==
{{prif|Diwylliant yr Alban}}
Siaradwyd y [[Brythoneg|Frythoneg Ddwyreiniol]] o lannau'r Fife i lannau'r Hafren a [[Cynfeirdd|Chynfeirdd]] o ddeheudir yr Alban oedd [[Taliesin]] ac [[Aneirin]]. Arweinydd o [[Manaw Gododdin|Fanaw Gododdin]] yn Nyffryn y Forth oedd [[Cunedda]] yn ôl yr hanes, sef sefydlydd Teyrnas Gwynedd. Roedd cryn gyfathrach a mynd-a-dod rhwng Cymru a'r Alban hefyd yn [[Oes y Seintiau]]: mae [[Cyndeyrn]] (Saesneg: ''Mungo'') yn dal i gael ei gofio yn [[Llanelwy]] ac yn [[Glasgow]].
==Awdurdodau unedol==
| |||