Wicipedia

Llyn Cerrig Bach: Gwahaniaeth rhwng fersiynau

Pori'r hanes yn rhyngweithiol
← Cymharer â'r fersiwn gyntCymharer â'r fersiwn dilynol →
Cynnwys wedi'i ddileu Cynnwys wedi'i ychwanegu
GweledolCystrawen wici
ailwampio
Llinell 1:
[[Delwedd:LlynCerrigBach.jpg|bawd|220px|Llyn Cerrig Bach]]
[[Delwedd:TorchLlyn.jpg|bawd|de|220px|Torch aur o'r llyn]]
Mae '''Llyn Cerrig Bach''' yn [[llyn]] bychan yng ngogledd-orllewin [[Ynys Môn]], gerllaw maes awyr [[RAF y Fali]] ac heb fod ymhell o bentref [[Caergeiliog]]. Mae'n rhan o gymuned [[Llanfair-yn-Neubwll]]. Mae'n adnabyddus oherwydd i nifer fawr o eitemau o [[Oes yr Haearn]] gael eu darganfod yno yn [[1942]]; i bob golwg wedi eu rhoi yn y llyn fel offrymau. Ystyrir y rhain ymysg y casgliadau pwysicaf o gelfi [[Diwylliant La Tène|La Tène]] yn [[Ynysoedd Prydain]].
 
==Archaeoleg==
Gwnaed y darganfyddiad pan oedd y tir yn gael ei glirio i adeiladu maes awyr i'r [[Llu AwyrAwyrlu Brenhinol]] ger [[Y Fali]]. Roedd [[mawn]] yn cael eu gasglu er mwyn ei daenu dros y tir tywodlyd, a chafwyd hyd i'r celfi wrth gasglu mawn o Gors yr Ynys ar lan ddeheuol Llyn Cerrig Bach. Y peth cyntaf i'w ddarganfod oedd cadwyn haearn, wedi ei bwriadu ar gyfer caethweision. Nid oedd neb yn sylweddoli fod y gadwyn yn hen, ac fe'i defnyddiwyd i dynnu lorïau o'r mwd gyda thractor. Er ei bod tua 2,000 o flynyddoedd oed, gallodd wneud y gwaith yma heb broblemau.
 
Pan sylweddolwyd oed y gadwyn, chwiliwyd am gelfi eraill, a chafwyd hyd i nifer fawr ohonynt. Roedd y rhan fwyaf yn waith [[haearn]] ond roedd rhai celfi [[efydd]] hefyd. Cafwyd hyd i gyfanswm o 181 o gelfi. Maent yn cynnwys [[cleddyf]]au, pennau [[gwaywffon]], [[tarian]]nau, darnau o gerbydau a harnes ceffylau, cadwyn arall ar gyfer caethion a gwahanol gelfi. Yr oedd rhai barau haearn, oedd efallai yn cael eu defnyddio fel arian.
Llinell 9 ⟶ 10:
Roedd llawer o'r eitemau hyn wedi eu torri'n fwriadol, a chredir eu bod wedi eu rhoi yn y llyn fel offrymau. Gwaith lleol oedd rhai o'r celfi, roedd rhai wedi eu gwneud yn [[Iwerddon]], ond roedd llawer ohonynt wedi eu gwneud yn ne [[Lloegr]]. Efallai fod Llyn Cerrig Bach yn safle mor sanctaidd ac enwog fel bod llwythau pellenig yn gyrru offrymau. Ar y llaw arall, efallai fod y bobl leol wedi eu cael y celfi hyn trwy fasnach neu wedi eu cipio fel ysbail rhyfel. Mae'r eitemau yn dyddio o'r cyfnod rhwng yn ail ganrif cyn Crist hyd o gwmpas dyfodiad y [[Ymerodraeth Rhufain|Rhufeiniaid]].
 
Pan ymosododd byddin Rufeinig dan [[Gaius Suetonius Paulinus]] ar Ynys Môn yn O.C. [[60]] neu [[61]] O.C., dywedoddyn ôl yr hanesydd Rhufeinig [[Tacitus]] fodroedd yr ynys yn ganolfan bwysig i'r [[Derwydd]]on. Efallai fod rhai o'r offrymau yn ymateb i fygythiad y Rhufeiniaid. Nid oes arwydd o ddylanwad Rhufeinig uniongyrchol ar yr un o'r eitemau. Gellir gweld y rhan fwyaf ohonynt yn [[Amgueddfa Genedlaethol Cymru]] yng [[Caerdydd|Nghaerdydd]].
 
==Llyfryddiaeth==
* [[Cyril Fox]] (1945). '' A find of the early Iron Age from Llyn Cerrig Bach, Anglesey: interim report'' (Amgueddfa Genedlaethol Cymru).
* Frances Lynch (1970). ''Prehistoric Anglesey: the archaeology of the island to the Roman conquest'' (Cymdeithas Hynafiaethwy Môn).
 
==Cyfeiriadau==
{{cyfeiriadau}}
 
{{comin|Categori:Llyn Cerrig Bach|Llyn Cerrig Bach}}
Llinell 20 ⟶ 24:
[[Categori:Llanfair-yn-Neubwll]]
[[Categori:Llynnoedd Môn|Cerrig Bach]]
[[Categori:Llynnoedd gyda chysylltiad Celtaidd|Cerrig Bach]]
[[Categori:Oes yr Haearn yng Nghymru]]
[[Categori:Safleoedd archaeolegol Ynys Môn]]
Wedi dod o "https://cy.wikipedia.org/wiki/Llyn_Cerrig_Bach"