Crwst: Gwahaniaeth rhwng fersiynau
Cynnwys wedi'i ddileu Cynnwys wedi'i ychwanegu
BDim crynodeb golygu |
Dim crynodeb golygu |
||
Llinell 1:
{{cys-gwa|Efallai eich bod yn chwilio am Sant [[Grwst]].}}
[[Delwedd:
[[Delwedd:Palmeras de hojaldre 1.jpg|bawd|[[Palmier]]s, bisgedi siwgr a wneir o grwst pwff.]]
Bwyd [[pobi|pob]] a wneir o [[toes|does]] yw '''crwst'''. Gwneir y toes o [[blawd|flawd]], [[halen
[[Melysfwyd]]ydd yw'r mwyafrif o grystiau, ond ceir rhai crystiau sawrus megis ''[[voul-au-vent]]s'', ''[[bouchée]]s'', a [[rhôl selsig|rholiau selsig]]. Bwyteir crystiau melys am bwdin ac hefyd am damaid gyda [[coffi|choffi]] yng nghanol y bore neu am [[te'r prynhawn|de'r prynhawn]].<ref name=Davidson/>
Llinell 9 ⟶ 10:
== Mathau o grwst ==
Crwst brau yw'r crwst a ddefnyddir amlaf. Defnyddir cymhareb 2:1 o flawd i fraster. Os [[menyn]] yw'r braster ceir crwst bras, os [[saim llysiau gwyn]] yw'r braster ceir ansawdd dda. Ceir nifer o amrywiadau drwy ychwanegu cynhwysion, gan gynnwys crwst [[gwenith cyflawn]], crwst [[cnau]], crwst [[caws]], crwst [[perlysiau]], crwst [[olewydd]], a chrwst [[hadau pabi]].<ref name=GH32>Good Housekeeping ''Food Encyclopedia'' (Llundain, Collins & Brown, 2009), t. 432.</ref> Caiff y cynhwysion eu cyfuno'n dda fel bo'r crwst pob yn frau ac yn fain ei ansawdd, ac yn tueddu i falu'n [[briwsion|friwsion]] yn hytrach na haenau.<ref name=EB/> Mae crwst brau melys yr un â chrwst brau, ond yn cynnwys siwgr, a weithiau [[melynwy]]. Defnyddir i wneud [[tarten]]ni a [[pei|pheis]] melys.<ref name=GH32/> Mae'r crwst Ffrengig ''pate sucrée'' yn enghraifft o grwst brau sy'n cynnwys siwgr a melynwy.<ref name=BBC>{{dyf gwe |iaith=en |url=http://www.bbc.co.uk/food/pastry |teitl=Pastry recipes |cyhoeddwr=[[BBC]] Food |dyddiadcyrchiad=5 Mehefin 2015 }}</ref>
* [[Crwst choux|Crwst ''choux'']]▼
* [[Crwst haenog]]▼
Defnyddir blawd a menyn, a weithiau ychydig o [[sudd lemwn]] i wneud crwst pwff. Defnyddir llai o fenyn i wneud crwst pwff bras. Nid yw crwst pwff bras yn codi cymaint â chrwst pwff, ond mae'n haws i'w wneud.<ref name=GH33>''Food Encyclopedia'' (2009), tt. 433.</ref>
Cymysgir blawd [[glwten]]-isel gyda menyn, [[bloneg]], neu saim llysiau i dorri'r braster yn ddarnau. Defnyddir ychydig iawn o hylif, a chaiff y toes ei drin yn ysgafn. Math eithriadol o grwst haenog yw ''pâte feuilletée'', a wneir drwy blygu ac ailblygu crwst llawn menyn gan ffurfio cannoedd o haenau o flawd a menyn sy'n codi yn y ffwrn yn 12 gwaith ei uchder.<ref name=EB/>
Gwneir crwst ''choux'' drwy gymysgu blawd, halen, menyn, a dŵr berwedig gan ffurfio toes caled, ac ychwanegu [[wy (bwyd|wyau]] cyfan drwy guro. Pobir darnau bychain o'r toes ar [[astell bobi|estyll pobi]], ar dymheredd uchel i gychwyn. Ffurfir swigoed aer wrth gymysgu'r toes, ac mae'r rhain yn chwyddo'n gyflym wrth bobi. O ganlyniad mae'r tu mewn yn llawn tyllau mawr a ellir eu llenwi gyda chynhwysion melys, megis [[hufen chwip]] i wneud [[pwff hufen|pyffiau hufen]], neu sawrus, megis [[berdys|ferdys]] mewn saws i wneud ''voul-au-vents''. Mae tu allan y crwst yn ceulo wrth bobi ac yn weddol galed ac yn lliw brown.<ref name=EB2>{{dyf Britannica |url=http://www.britannica.com/EBchecked/topic/49594/baking/50221/Puff-pastry |teitl=baking: puff pastry, chou paste |dyddiadcyrchiad=5 Mehefin 2015 }}</ref>
=== Ffilo a strwdel ===
Defnyddir blawd glwten-uchel, wyau, a chymhareb uwch na'r arfer o hylif i wneud toes hydrin a ellir ei rolio neu dynnu'n denau iawn. Mae hyn yn rhoi iddo gryfder tynnol sy'n addas i wneud crystiau megis [[ffilo]] a [[strwdel]].<ref name=EB/>
== Ar draws y byd ==
=== Gorllewin Ewrop ===
Yng [[Gwledydd Prydain|Ngwledydd Prydain]] mae crystiau yn cynnwys [[bynen|byns]] a lefeinir gyda
Datblygodd traddodiad cywrain a soffistigedig o wneud crystiau yn [[Ffrainc]], [[y Swistir]] ac [[Awstria]], gyda phwyslais ar gynhwysion o'r ansawdd gorau a gwaith llaw gofalus a glân, a dilynir y broses hon ar draws y byd heddiw. Yn ôl y traddodiad hwn, mae toes neu deisen yn ffurfio sail i'r crwst, a rhoddir blasau ac ansoddau gwrthgyferbyniol gan lenwi gyda [[jam]], [[hufen]], ''[[crème pâtissière]]'', neu [[cwstard|gwstard]], ac yn aml ychwanegir [[ffondant]], [[siocled]], neu [[eisin]].<ref name=Davidson/>
Mae crystiau [[Sbaen]] a [[Portiwgal|Phortiwgal]] yn llawn
=== Dwyrain Ewrop a'r Dwyrain Canol ===
Dylanwadwyd traddodiad crystiau yn Nwyrain Ewrop a'r Dwyrain Canol gan goginiaeth [[Ymerodraeth yr Otomaniaid|Otomanaidd]], sef crystiau
=== De a Dwyrain Asia ===
Ceir rhai crystiau yng nghoginiaeth [[India]]. Nid yw crystiau yn gyffredin iawn yn [[Tsieina]], ac eithrio [[lloerdeisen]]ni.<ref name=Davidson>Davidson, Alan. ''The Oxford Companion to Food'' (Rhydychen, Gwasg Prifysgol Rhydychen, 2006), t. 585.</ref>
== Gweler hefyd ==
* [[Pastai]]
* [[Pwdin]]
* [[Teisen]]
== Cyfeiriadau ==
{{cyfeiriadau|2}}
[[Categori:Crystiau| ]]
| |||