Homo erectus: Gwahaniaeth rhwng fersiynau
Cynnwys wedi'i ddileu Cynnwys wedi'i ychwanegu
BDim crynodeb golygu |
→Tarddiad: siart Stringer |
||
Llinell 37:
:1. Mae'r gyntaf yn dweud iddynt esblygu o'r ''[[Australopithecine]]'' yn nwyrain Affrica ar ddechrau'r [[Pleistocen|Pleistocen Cynnar]]: erbyn dwy filiwn o flynyddoedd CP, credir ei fod wedi ymfudo oddi yno i fannau eraill. Erbyn 1.8 CP roedd drwy Affrica<ref>{{cite journal|authorlink=Kendrick Frazier|author=Frazier, Kendrick |url=http://www.csicop.org/si/2006-06/leakey.html|archiveurl=http://web.archive.org/web/20090110223159/http://www.csicop.org/si/2006-06/leakey.html|archivedate=2009-01-10|title= ''Leakey Fights Church Campaign to Downgrade Kenya Museum’s Human Fossils''|journal=Skeptical Inquirer magazine |volume =30 |issue=6|date= Tach-Rhagf 2006}}</ref>, Dmanisi yng ngwlad Georgia, Indonesia, Java, Fietnam, Tsieina ([[Zhoukoudian]] ac India.<ref>{{Cite book | author=Prins, Harald E. L.; Walrath, Dana and McBride, Bunny | title = Evolution and prehistory: the human challenge| publisher = Wadsworth Publishing| year = 2007| page = 162| url = http://books.google.com/books?id=LfYirloa_rUC&pg=PA16| isbn = 978-0-495-38190-7}}</ref>
:2. Yr ail farn yw i ''H. erecus'' esblygu yn Ewrasia ac yna ymfudo i Affrica. Gwyddom iddynt fyw yn Dmanisi, Georgia (rhwng Rwsia a Thwrci) rhwng 1.85 a 1.77 miliwn o flynyddoedd CP, ychydig cyn unrhyw dystiolaeth ohonynt yn Affrica, neu o bosib - yr un pryd a'i gilydd.<ref name="doi10.1073/pnas.1106638108">{{Cite journal | last1 = Ferring | first1 = R. | last2 = Oms | first2 = O. | last3 = Agusti | first3 = J. | last4 = Berna | first4 = F. | last5 = Nioradze | first5 = M. | last6 = Shelia | first6 = T. | last7 = Tappen | first7 = M. | last8 = Vekua | first8 = A. | last9 = Zhvania | first9 = D. | last10 = Lordkipanidze | first10 = D. | doi = 10.1073/pnas.1106638108 | title = Earliest human occupations at Dmanisi (Georgian Caucasus) dated to 1.85-1.78 Ma | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences | volume = 108 | issue = 26 | pages = 10432 | year = 2011 | pmid = | pmc = }}</ref>
[[Delwedd:Homo-Stammbaum, Version Stringer-cy.svg|bawd|chwith|450px|Siart 'Stringer' o esblygiad sawl rhywogaeth o'r [[genws]] ''Homo'' dros ddwy filiwn o flynyddoedd cyn y presennol (CP). Mae'r cysyniad "Allan o Affrica" i'w weld ar frig y siart.]]
Am ran helaeth o ddechrau'r [[20fed ganrif]], credodd y rhan fwyaf o [[anthropoleg]]wyr mai yn Asia yr esblygodd ''H erectus'', yn bennaf oherwydd y darganfyddiadau yn Java a Zhoukoudian. Credodd llond dwrn ohonynt, gan gynnwys [[Charles Darwin]], iddynt darddu o Affrica. Dadl Darwin oedd mai dim ond yn Affrica roedd (ac mae) perthnasau neu hynafiaid agosaf ''H. erectus'': [[gorila]]s a [[Tsimpansî]]s.<ref>{{cite book|last=Darwin|first = Charles R.|title=''The Descent of Man and Selection in Relation to Sex''|publisher=John Murray|year=1871|isbn=0-8014-2085-7}}</ref>
| |||