Nifwl: Gwahaniaeth rhwng fersiynau
Cynnwys wedi'i ddileu Cynnwys wedi'i ychwanegu
man gywiriadau using AWB |
Ehangu'r erthygl a thacluso. |
||
Llinell 1:
{{seryddiaeth}}
Yn [[seryddiaeth]], cwmwl o [[nwy]] a [[mater rhyngseryddol|llwch]] yn [[y gofod]] sy'n dod yn weladwy dan amgylchiadau
Achosir nifwl i fod yn weladwy y rhesymau canlynol:▼
[[Delwedd:NGC6543.jpg|160px|bawd|chwith|[[Nifwl Llygad y Gath]], enghraifft o [[nifwl planedol]]]]
:Mae nifwl allyrru yn weladwy am fod y nwy ynddo yn cael ei [[ïon]]eiddio gan [[ymbelydredd uwchfioled]], fel rheol o [[seren]] boeth o fewn y cwmwl. Wrth i'r ïonau adweithio gydag [[electron]]nau rhydd, creir [[goleuni]] (yn y sbectrymau [[coch]] a [[gwyrdd]] gan amlaf) sy'n cael ei daflu allan o'r nifwl. Mae [[Nifwl Orion]] yn enghraifft dda o nifwl allyrru.▼
▲:Mae nifwl allyrru yn weladwy am fod y nwy ynddo yn cael ei [[ïon]]eiddio gan [[Uwchfioled|ymbelydredd uwchfioled]], fel rheol o [[seren]] boeth o fewn y cwmwl. Wrth i'r ïonau adweithio gydag [[electron]]nau rhydd, creir [[goleuni]] (yn
:Gelwir yr ail fath o nifwl yn [[nifwl adlewyrch]], lle mae goleuni o seren agos yn cael ei adlewyrchu i bob cyfeiriad gan y llwch yn y nifwl, gan ei oleuo fel canlyniad.
:Yn olaf ceir y [[nifwl tywyll]]. Yn yr achos yma, yn lle adlewyrchu goleuni mae'r llwch yn y nifwl yn ei leihau yn sylweddol gan beri i'r nifwl sefyll allan fel ffurf dywell ar gefndir mwy golau.
Mae [[nifwl planedol|nifylau planedol]] yn fath arbennig o nifwl allyrru ffurfiwyd gan hen seren esblygedig sydd wedi gwthio nwy oddiwrth eu wynebau. Tarddiad hanesyddol yr enw oedd y ffaith bod llawer yn ymddangos fel blaned bell trwy telescopau bach.
Creodd y seryddwr Ffrengig [[Charles Messier]] ei gatalog enwog ([[Catalog Messier]]) gan gredu ei fod yn cofnodi nifylau, ond erbyn heddiw gwyddom mai dim ond rhai o'r wrthrychau Messier sy'n nifylau ac mai [[galaeth]]au a gwrthyrchau eraill ydy'r mwyafrif ohonynt.
Yn hanesyddol, defnyddwyd y term nifwl i ddisgrifio galaethau, ond heddiw adnabyddir fod galaethau yn gyfundrefnau annibynol o sêr, nwy a mater tywyll. Felly dydy'r term nifwl byth yn cael ei ddefnyddio i ddisgrifio galaeth heddiw.
{{eginyn seryddiaeth}}
|