Harri VII, brenin Lloegr: Gwahaniaeth rhwng fersiynau
Cynnwys wedi'i ddileu Cynnwys wedi'i ychwanegu
Suscinio |
manion |
||
Llinell 7:
Daeth yn frenin Lloegr yn [[1485]] ar ôl ennill [[brwydr Bosworth]] a churo'r brenin [[Rhisiart III, brenin Lloegr|Rhisiart III]] a laddwyd ar y maes ar ôl y frwydr. Cynrychiolai blaid y [[Lancastriaid]] yn erbyn yr [[Iorciaid]] yn rhan olaf [[Rhyfeloedd y Rhosynnau]]. Ond llwyddodd i uno'r ddwy blaid a rhoi terfyn ar y rhyfel drwy briodi aeres Iorcaidd - [[Elisabeth o Efrog]]. Bregus iawn oedd ei hawl i fod yn frenin Lloegr, ond medrai aros mewn grym drwy ei ddoniau gwleidyddol.
Defnyddiodd ei gysylltiadau teuluol â Chymru i ennill cefnogaeth y Cymry i'w ymgyrch i gipio'r goron, ond ni ddefnyddiodd ei ddylanwad wedyn i adfer ymreolaeth y Cymry. Roedd y Cymry a'i dilynodd i faes Bosworth yn gobeithio mai Harri oedd y [[Mab Darogan]] - fel [[Owain Lawgoch]] ac [[Owain Glyndŵr]] o'i flaen - a fyddai'n adfer [[Ynys Brydain]] i'r [[Brythoniaid]], sef y [[Cymry]]. Erys ar glawr nifer o [[Canu Darogan|gerddi darogan]] neu [[Brud|frudiau]] o'r cyfnod hwnnw sy'n dangos mor angerddol oedd y gobaith fod yr amser hir-ddisgwyliedig wedi dod. Wythfed rhan o Gymro o ran ei waed oedd Harri ac nid oes sicrwydd ei fod yn medru siarad [[Cymraeg]] er iddo gael ei fagu yn y castell ym Mhenfro. Treulio cyfnod mewn alltudiaeth yn [[
Llwyddodd i greu perthynas dda rhwng Lloegr â'r Alban drwy drefnu priodas ei ferch Marged â'r brenin [[Iago IV, brenin yr Alban]].
==Cefndir==
Roedd ei dad Edmwnd yn hanner brawd i frenin Lloegr, sef [[Harri VI, brenin Lloegr|Harri VI]] a bu Edmwnd (a'i frawd Siasbar) yn driw iddo tan ei ddydd olaf. Yn eironig, yng Nghymru y bu farw Edmwnd, wedi iddo gael ei ddanfon gan y brenin o'i gartref yn Llundain i roi trefn ar Dde Cymru, gan nad
Canodd y beirdd am Edmwnd: 'yn frawd i'r brenin, nai i'r ''Dauphin'' a mab Owain', bu farw yn ddim ond 26 oed. Llai na hanner hynny oedd oedran ei ail-wraig [[Margaret o Anjou]], pan anwyd Harri: deuddeg oed. Ac ar ddiwrnod ei farwolaeth, ni wyddai Edmwnd fod yn ei chroth blentyn - Harri
Ar 1 Hydref 1456 bu farw Edmwnd; ar 28 Ionawr 1457, 4 mis yn ddiweddarach, ganwyd Harri yng Nhastell Penfro, gan adael ddeufis yn ddiweddarach yn ôl i'w cartref yn Llundain. Ond cafodd y plentyn Harri lonydd gan y brenin newydd, a rhoddwyd ef i'w fagu gan William Herbert yng Nghastell Penfro.
==Magwraeth==
Harri oedd unig blentyn Margaret. Yn ôl y croniclwr [[Elis Gruffydd]] ('Y Milwr o Galais') a sgwennodd yn yr [[16eg ganrif]], dywedwyd wrtho gan sawl hen berson mai enw canol Harri Tudur pan gafodd ei fedyddio oedd '''Owain''' ond gwrthwynebwyd hynny gan y fam,
|