Ceinewydd: Gwahaniaeth rhwng fersiynau

|population = 12001,082

|population_ref = Cyfrifiad 20012011

Mae '''Ceinewydd''' (hefyd weithiau '''Cei Newydd''', "''Y Cei''" ar lafar; {{iaith-en|New Quay}}) yn dref fechan a chymuned ar arfordir [[Ceredigion]], [[Cymru]]. MaeRoedd ganddi 10851,082 o drigolion yng [[Cyfrifiad y Deyrnas Unedig 2011|Nghyfrifiad 2011]], a 4741% ohonynt yn siarad Cymraeg ([[Cyfrifiadi ylawr Deyrnaso Unedig47% 2001|Cyfrifiadyn 2001]]). Mae'r [[A486]] yn ei chysylltu â [[Llandysul]] a [[Caerfyrddin|Chaerfyrddin]]. Saif hanner ffordd rhwng [[Aberystwyth]] ac [[Aberteifi]].

MaeBychan iawn oedd y pentref yma cyn i John a Lewis Evans brynnu "Ystâd Neuadd" yn 1791. Dim ond tri thŷ a chwe bwthyn oedd ar yr ystâd a oedd yn 1,200 cyfer. Hen fferm oedd ar y safle ble mae Gwesty Pen Wig heddiw. Felly, mae'n bentref eithaf diweddar – nid oes golwg ohoni ar fapiau tan canol y ddeunawfed ganrif – ond yn fuan dechreuodd dyfu fel pentref pysgota ac yna fel atyniad twristaidd boblogaidd. Does dim dwywaith fod [[smyglo]] hefyd ynwedi ranchwarae pwysigrhan bwysig o'r economi leol ar yr adeg hon. Tua chanol y 19eg ganrif, daeth Ceinewydd yn borthladd pwysig yn darparu [[calch]] i'r ffermydd lleol. Adeiladwyd sawl llong yno hefyd. Ond gyda dyfodiad y [[rheilffordd]] i'r trefi cyfagos, daeth diwedd i bwysigrwydd y pentref. Bellach, twristiaeth yw diwydiant pennaf Ceinewydd. Mae rhai o'r ffermydd yn dyddio i'r [[16eg ganrif]] neu cyn hynny; nodir "Crawgal" a "Chefn Gwyddil" yn arolwg 1587 a "Phen Coed" a "Phenrhiwpistyll" wedi eu codi ar ddechrau'r [[17eg ganrif]]. Yn y pentref, yn wreiddiol, Penygeulan (neu Rhes Glanmor, heddiw) oedd y rhes cyntaf o dai, a'r rheiny'n fythynod clom, to gwellt, a Glyngoleu sydd ar y bryn i'r dwyrain o'r môr. Mae'r rhan fwyaf o dai heol Glyngoleu, bellach, wedi'u bwyta gan donnau'r môr. Codwyd Dolau, Wellington Place a'r tai ar waeld Heol yr Eglwys cyn codi'r cei yn 1835.