Wicipedia

Y Fari Lwyd: Gwahaniaeth rhwng fersiynau

Pori'r hanes yn rhyngweithiol
← Cymharer â'r fersiwn gyntCymharer â'r fersiwn dilynol →
Cynnwys wedi'i ddileu Cynnwys wedi'i ychwanegu
GweledolCystrawen wici
Dim crynodeb golygu
ehangu
Llinell 1:
[[Delwedd:Fari Lwyd.png|bawd|250px|Y Fari Lwyd; 2014]]
Deillia'rArferai hen arfer o dywys ypartïon '''Faricanu Lwyd''gwaseila' ogludo gwmpaspen taineu obenglog hencaseg ddefodneu ageffyl oedda unwaithelwid yn ymwneud'''Fari â [[ffrwythlondeb]]. FeLwyd'''u cynhelid o noswyl y [[Nadolig]] hyd 6 Ionawr ac weithiau ar ôl hynny hyd yn oed ac roeddddrws i'r ddefod gysylltiad arbennig â [[Nos Ystwyll]] (sef 5 Ionawr). Ymhlith yr arferion eraill a gynhelid yr adeg hon (ond syddddrws, yn wahanolenwedig idrwy ddefodForgannwg, ylle Fari Lwyd wedi diflannu obu'rn tir)draddodiad y mae [[hela'r dryw bach]] a [[gwaseila]]di-dor. Mae pentref [[Llangynwyd]] ym [[Morgannwg]] yn parhau hyd heddiw i gynnal y Fari Lwyd, ac yn ddiweddar mae llawer o ardaloedd wedi ei hatgyfodi.
 
Arferai partion canu gwaseila ei chludo o ddrws i ddrws yn ystod tymor y Nadolig, a chredir mai'r un oedd y ddau draddodiad [[pagan]]aidd hyn yn wreiddiol.
 
 
Deillia'r hen arfer o dywys y 'Fari Lwyd' o gwmpas tai o hen ddefod a oedd unwaith yn ymwneud â [[ffrwythlondeb]], mae'n debyg. Fe'u cynhelid o noswyl y [[Nadolig]] hyd 6 Ionawr ac weithiau ar ôl hynny hyd yn oed ac roedd i'r ddefod gysylltiad arbennig â [[Nos Ystwyll]] (sef 5 Ionawr). Mae'r ffigwr hwn o ben ceffyl yn ddigon adnabyddus yn nefodau tymhorol gwledydd eraill hefyd. Ymhlith yr arferion eraill a gynhelid yr adeg hon (ond sydd, yn wahanol i ddefod y Fari Lwyd wedi diflannu o'r tir) y mae [[hela'r dryw bach]] a [[gwaseila]].
 
==Y ceffyl pantomeim==
Llinell 17 ⟶ 15:
==Cyfeiriadau==
{{cyfeiriadau}}
 
== Cân y Fari Lwyd ==
Fel rhan o ddefod y Fari Lwyd, ceir ymryson rhwng y gwaseilwyr a pherchennog y tŷ, bob yn ail, gyda chais i ddod i fewn i'r tŷ. Yn Tâp AWC 7. Recordiwyd tâp gan [[Amgueddfa Werin Cymru]] yn Hydref 1953 o William Morgan Rees (gweithiwr rheilffordd, g. 1883), Woodlands, Brynmenyn, ger [[Pen–y–bont ar Ogwr]], Sir Forgannwg yn canu rhan agoriadol yr ysmryson hwn. Hyd at tuag 1933 arferai Rees weld gwŷr yn 'canu gwaseila', gan fynd a'r Fari Lwyd allan i'ri'r gogledd ddwyrain o Ben–y–bont ([[Coety]], [[Bryncethin]], ayb).
 
Ceir saith bennill sy'n cynrychioli rhan agoriadol defod y Fari Lwyd, pan ganai'r parti y tu allan i'r drws gyfres o benillion traddodiadol. Yna dôi'r 'pwnco', sef y ddadl (a genid ar yr un dôn, mewn cyfuniad o benillion traddodiadol a rhai ‘difyfyr’) rhwng aelod o'r parti a gwrthwynebydd y tu arall i'r drws. Fel arfer, ceid tynnu coes yn lled galed wrth i'r naill ochr ddifrio'r llall am ei ganu 'allan o diwn', ei feddwdod, ei grintachrwydd, ayb. Disgwylid i griw'r Fari Lwyd drechu yn y ddadl cyn ennill mynediad i'r tŷ a chael yno gacenni a diod ac weithiau, rodd ariannol. Weithiau, o leiaf, wedi gorffen 'pwnco', canai'r parti benillion ychwanegol yn cyflwyno'r holl aelodau ac yr oedd hefyd gân ffarwél y gellid ei chanu ar yr aelwyd. Yn ôl pob golwg, ar [[triban|fesur triban]] ac ar dôn wahanol yr oedd y ddwy gân olaf.
 
==Gweler hefyd==
Wedi dod o "https://cy.wikipedia.org/wiki/Y_Fari_Lwyd"