Y Firws Zika: Gwahaniaeth rhwng fersiynau

Aelod o [[teulu (bioleg)|deulu'r]] ''Flaviviridae'' ydyw'r '''firwsfeirws Zika''' (neu '''ZIKV''') a'r [[genws]] ''Flavivirus''.

O fewn [[bod dynol|bodau dynol]], mae'r symtom cyntaf yn ddigon diddim didda, ynac ysgafn a gelwir ef yn 'dwymyn Zika', sydd wedi'i astudiohastudio o fewn rhuban o diriogaeth o [[Affrica]] i [[Asia]] ers yr [[1950au]]. Am ryw reswm, yn 2014, ymledodd y firwsfeirws tua'r dwyrain ac ar draws y [[Y Cefnfor Tawel|Cefnfor Tawel]] ac i [[Ynys y Pasg]]. Yn 2015 ymledodd ymhellach - i ganol America, [[y Caribî]] a [[De America]], blelle cafwyd [[epidemig y firws Zika]].<ref>{{cite web | last=McKenna | first=Maryn | title=Zika Virus: A New Threat and a New Kind of Pandemic | work=Germination | url=http://phenomena.nationalgeographic.com/2016/01/13/zika-2 | date=13 Ionawr 2016 | accessdate=18 Ionawr 2016}}</ref> Mae'r firwsfeirws Zika yn perthyn yn eithaeithaf agos i [[gwibgymalwst]] (neu 'deng'), [[y dwymyn felen]], ''Japanese encephalitis'' a firws Gorllewin y Nil.<ref name="Infection"/> Mae'r dwymyn a geir yn ddigon tebyg i gwibgymalwst,<ref name="Infection">{{cite web | title=Zika virus infection | url=http://ecdc.europa.eu/en/healthtopics/zika_virus_infection/Pages/index.aspx | website=ecdc.europa.eu | accessdate=18 Ionawr 2016}}</ref> a chaiff ei drinthrin drwy orffwyso'r claf,<ref name=CDC_Sympt>{{cite web | work=Zika Virus | title=Symptoms, Diagnosis, & Treatment | url=http://www.cdc.gov/zika/symptoms | publisher=DVBD, NCEZID, Centers for Disease Control and Prevention}}</ref> ond nid oes unrhyw [[meddyginiaeth|feddyginiaeth]] a all ei wellagwella. Ceir cysylltiad posibl rhwng y dwymyn Zika aâ ''microcephaly'' mewn babanod newydd eu geni, pan fo'r fam wedi'u heintio.<ref>{{Cite journal | title=Zika virus intrauterine infection causes fetal brain abnormality and microcephaly: tip of the iceberg? | url=http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1002/uog.15831/abstract | journal=Ultrasound in Obstetrics & Gynecology | date=1 Ionawr 2016 | issn=1469-0705 | pages=6–7 | volume=47 | issue=1 | doi=10.1002/uog.15831 | language=en | first=A. S. | last=Oliveira Melo | first2=G. | last2=Malinger | first3=R. | last3=Ximenes | first4=P. O. | last4=Szejnfeld | first5=S. | last5=Alves Sampaio | first6=A. M. | last6=Bispo de Filippis}}</ref><ref>{{cite web | title=Epidemiological update: Outbreaks of Zika virus and complications potentially linked to the Zika virus infection | url=http://ecdc.europa.eu/en/press/news/_layouts/forms/News_DispForm.aspx?ID=1342&List=8db7286c-fe2d-476c-9133-18ff4cb1b568&Source=http%3A%2F%2Fecdc%2Eeuropa%2Eeu%2Fen%2Fpress%2Fepidemiological_updates%2FPages%2Fepidemiological_updates%2Easpx | publisher=European Centre for Disease Prevention and Control | accessdate=18 Ionawr 2016}}</ref>.

Yn Ionawr 2016 cyhoeddodd Canolfan Atal Heintiau Unol Daleithiau'r America (CDC) ganllawiau manwl ynglŷn â theithio i'r gwledydd hynny blelle mae'r firwsfeirws yn rhemp, gan gynnwys cymryd gofal cyn dechrau'r daith, canllawiau i ferched beichiog gydag awgrym y dylent ganslo'r daith.<ref>{{cite web | title=Zika Virus in the Caribbean | date=15 January 2016 | work=Travelers' Health: Travel Notices | publisher=Centers for Disease Control and Prevention | url=http://wwwnc.cdc.gov/travel/notices/alert/zika-virus-caribbean}}</ref><ref>{{cite journal | first=Emily E. | last=Petersen | first2=J. Erin | last2=Staples | first3=Dana | last3=Meaney-Delman | first4=Marc | last4=Fischer | first5=Sascha R. | last5=Ellington | first6=William M. | last6=Callaghan | first7=Denise J. | last7=Jamieson | title=Interim Guidelines for Pregnant Women During a Zika Virus Outbreak – United States, 2016 | journal=Morbidity and Mortality Weekly Report | volume=65 | issue=2 | pages=30–33 | url=http://www.cdc.gov/mmwr/volumes/65/wr/mm6502e1.htm | doi=10.15585/mmwr.mm6502e1 | pmid=26796813 |year=2016 }}</ref> Dilynwyd y CDC gan nifer o gyrff tebyg mewn gwledydd eraill.<ref name=ITV-2016-01-22a>{{Cite web | url=http://www.itv.com/news/2016-01-22/zika-virus-advice-for-those-planning-to-travel-to-outbreak-area | title=Zika virus: Advice for those planning to travel to outbreak areas | publisher=ITV News | date=22 Ionawr 2016 | accessdate=24 Ionawr 2016}}</ref><ref name=RTE-2016-01-22a>{{Cite web | url=http://www.rte.ie/news/2016/0122/762119-el-salvador-zika-virus | title=Pregnant Irish women warned over Zika virus in central and South America | publisher=[[RTE]] | date=22 Ionawr 2016 | accessdate=23 Ionawr 2016}}</ref>

Trosglwyddir y firwsfeirws Zika gan [[mosgito|fosgito]] yn y genws Aedes, fel yr A. aegypti sy'n weithgar yn ystod y dydd a'r mosgito A. africanus, A. apicoargenteus, A. furcifer, A. hensilli, A. luteocephalus, a'r A. vitattus sy'n byw mewn coedwigoedd. Dengys yr astudiaeth ddiweddaraf (2016) Mae'rfod cyfnod deor i'r mosgitos hyn oddeutu 10 diwrnod. Wedi i'r pryfyn gael mynediad i'r corff dynol, drwy [[cyfathrach rhywiol|gyfathrach rhywiol]], mae'n turio i fewn i gorff merch, ac i fewn i'w [[brych]] ac yn ymosod ar y [[ffetws]] cyn ei eni.