|
[[ Delwedd:NGC265.jpg | 300px | bawd | de | Clwstwr sêr NGC 265 yng Nhwmwl Bach Magellan]]
Mae '''clwster sêr''' yn gasliadgasgliad o nifer fawr o [[seren|sêr]] mewn rhan bach o'r gofod, lle mae'r sêr yn llawer iawn mwy niferus nag yn ardalauardaloedd agos cyffelyb.<ref name="silasevans1923">{{cite book
| last = Evans
| first = J. Silas
[[ Delwedd:Wide_Field_Image_of_the_Jewel_Box.jpg | 300px | bawd | de | Clwstwr agored NGC 4755, adnabyddir fel y ''Blwch Gemau''.]]
[[ Delwedd:A_Swarm_of_Ancient_Stars_-_GPN-2000-000930.jpg | 300px | bawd | de | Clwstwr globylog Messier 80 (NGC 6093)]]
[[ Delwedd:M45_filip.jpg | 350px | bawd | de | Clwstwr agored Messier 45, adnadybbiradnabyddir hefyd fel ''Y Pleiades'' a'r ''Twr Tewdws'']]
Gall clystrauclystyrau gynnwys cyn lleiadlleied â dwsinau o sêr, neu fwy na miliwn seren. Mae'r sêr yn symud y tu fewn i'r clwstwr dan atyniad [[disgyrchiant]] holl sêr eraill y clwstwr, ac mae eu disgyrchiant yn eu cadw at ei gilydd. Mae sêr unrhyw glwstwr wedi eu creu yr un adeg drwy grebachiad cwmwl nwy ryngserolrhyngserol, ac felly mae holl sêr clwstwr o'r un oed a'r un cyfansoddiad cemegol.<ref name="mihalasbinney1981">{{cite book
| last1 = Mihalas
| first1 = Dmitri
</ref>
Mae dau fath o glysyerauglystyrau yn bodoli yn ein [[Yr Alaeth|Galaeth]] ni, sef:
* ''clystyrau agored'', gyda dwsinau neu gannoedd o sêr;
* ''clystyrau globylog'', neu clysterauclystyrau crwn, gyda miloedd o sêr mewn cyfaint bach.
Nid yw'r gwahaniaeth rhwng y ddau fath o glwstwr mor glir mewn rhai [[galaeth|galaethau]] eraill.
==Clystyrau agored==
Mae clysterauclystyrau agored yn cael ei ffurfio tu fewn i ddisg ein [[Yr Alaeth|Galaeth]] ni allan o gymylau nwy oer sydd yn crebachu dan eieu ddisgyrchiantdisgyrchiant eu hunain. Ar ôl ffurfio mae sêr mas uchel yn cynhesu y nwy sydd ar ôl, a mae'r nwy yn cael ei wasgaru yn araf, trwy adael clwstwr ar ben ei hun. O ganlyniad, ganfyddir clystyrau agored yn ddisg yr Alaeth. Felly mae nifer mawr ohonynt yn cael eu gweld yn agos i'r [[Llwybr Llaethog]] yn yr awyr.
Mae pellter rhwng y sêr mewn clwstwr agored yn ddigon uchel i alluogi'r effaith ddisgyrchiant cymylau moleciwlaidd enfawr eu torri i fyny yn araf iawn dros miliyniaumiliynau o flynyddoedd neu mwy. O ganlyniad, mae oes glwstwr agored yn llawer llai nag oes yr Alaeth, a mae mwyafrif dim ond degau o filiynau o flynyddoedd oed. Felly ganfyddir sêr eithaf ieuanc yn y clysterauclystyrau, i gymharu â'r sêr yr Alaeth yn gyffredinol.<ref name="mihalasbinney1981"/>
==Clystyrau globylog==
Mae'r enw ''clystwrclwstwr globylog'' yn dod o'r ffaith bod y sêr i'w cael mewn siâp glôb. Defnyddir y term ''clwstwr crwn'' hefyd.
Mae natur clystyrau globylog yn wahanol iawn i glystrauglystyrau agored ein [[Yr Alaeth|Galaeth]] ni. Er bod y ddwy yn eithaf tebyg o safbwynt eu tryfesur, mae gan clystyrau globylog nifer rhwng 10,000 a miliyniaumiliynau o sêr. Felly mae disgyrchiant mewnol clystyrau globylog yn ddigon cryf i gadw'r rhan fwyaf o'r sêr heb ffoi.
Mae 147 clystwrclwstwr globylog wedi eu darganfod yn ein Alaeth ni. Mae rhain yn wasgaredig o amgylch yr Alaeth, yn wahanol iawn i'r clystyrau agored sydd tu fewn i'r ddisg.
Mae sêr clystyrau globylog yn hen iawn, ymysg yr hynaf yn ein Galaeth ni. Ffurfiwyd yn hanes cynnar yr Alaeth allan o nwy oedd yn cynnwys llai o elfennau cemegol mwy drwm na [[hydrogen]] a [[heliwm]] i gymharu gyda nwy sydd yn bodoli yn yr Alaeth ar hyn o bryd.<ref name="mihalasbinney1981"/>
==Clystyrau enwog==
YmlithYmhlith y clysterauclystyrau agored sydd yn hawdd i'w gweld gyda'r llygad noeth ydy'r ''Pleiades'' neu'r ''[[Twr Tewdws]]'' ([[Messier]] 45), yr ''Hyades'', a'r ''Praesepe'' neu'r ''Cwch Gwenyn'' ([[Messier|M]]44).<ref name="silasevans1923"/> Y clystyrau globylog disgleiriaf yw ''Omega Centauri'' a ''47 Tucanae'', sydd yn weladwy i'r llygad noeth, ond sydd mor pell i'r dde yn y wybren maent yn amhosibl i'w gweld o Gymru. Un o'r clystyrau globylog myafmwyaf enwog yn hemisffer gogleddol y wybren ydy M13 yng [[cytser|nhytsernghytser]] Hercules.
==Cyfeiriadau==
| 