Yr Hen Ogledd: Gwahaniaeth rhwng fersiynau
Cynnwys wedi'i ddileu Cynnwys wedi'i ychwanegu
chwaneg |
BDim crynodeb golygu |
||
Llinell 2:
Mae'r term '''yr Hen Ogledd''' yn cyfeirio at diriogaeth teyrnasoedd [[Brythoniaid|Brythonaidd]] yr ardal sydd erbyn heddiw yn ogledd [[Lloegr]] a de'r [[Yr Alban|Alban]] yn y cyfnod yn dilyn ymadawiad y [[Rhufeiniaid]], sef o tua'r [[5ed ganrif|bumed]] i'r [[7fed ganrif|seithfed ganrif]]. O'r Hen Ogledd daeth y [[llenyddiaeth Gymraeg]] gynharaf, cerddi [[Arwr|arwrol]] gan feirdd [[yr Hengerdd]] am y brwydro rhwng teyrnasoedd y Brythoniaid a llwythau'r [[Eingl-Sacsoniaid]] oedd yn ceisio goresgyn y Brythoniaid a meddianu eu tir. O'r Hen Ogledd daeth [[Cunedda Wledig]] a'i ddilynwyr hefyd, sefydlwyr [[teyrnas Gwynedd]].
Gellir diffinio'r Hen Ogledd fel yr Alban i'r de o linell ddychymygol rhwng cyffiniau [[Stirling]] a [[Loch Lomond]] a'r siroedd Seisnig presennol [[Cumbria]], [[Swydd
'Gwŷr y Gogledd' yw'r enw tradodiadol am bobl yr Hen Ogledd. Roeddent yn ddisgynyddion i lwythau [[Celtiaid|Celtaidd]] y [[Votadini]], [[Selgovai]], [[Novantai]] a'r [[Dumnonii]] (yn ne'r Alban) a'r [[Brigantes]] i'r de o [[Mur Hadrian|Fur Hadrian]].
Llinell 9:
==Teyrnasoedd a lleoedd==
*[[Aeron]], bro neu deyrnas yn ne'r Alban
*[[Din Alclud]] neu Alclud ([[Allt Clud]]), prif ganolfan Ystrad Clud ([[Dumbarton]])
*[[Argoed Llwyfain]], safle brwydr dyngedfennol
*[[Catraeth]] ([[Catterick]] yn Swydd Efrog heddiw)
*[[Caeredin|Din Eidyn]], prif ganolfan Manaw Gododdin
*[[Coed Celyddon]]
*[[Cyndeyrn]], sant o Ystrad Clud▼
▲*[[Dunragit|Din Reged]], prif ganolfan Rheged (ger [[Stranraer]])
*[[Elmet]] ([[Elfed]]), canolbarth gogledd Lloegr heddiw
*[[Llwyfenydd]]
Llinell 22 ⟶ 21:
*[[Lindisfarne|Metcauld]] (ynys [[Lindisfarne]])
*[[Rheged]], ardal [[Galloway]] a [[Caerliwelydd|Chaerliwelydd]]
*[[Ystrad Clud]], teyrnas
==Arweinwyr, beirdd a chymeriadau eraill==
Llinell 28 ⟶ 27:
*[[Coel Hen]], brenin neu arweinydd ôl-Rufeinig
*[[Cunedda Wledig]], sefydlwr Gwynedd
▲*[[Cyndeyrn]] (Kentigern), sant o Ystrad Clud
*[[Dyfnawl Hen]], un o wyrion Ceredig Wledig
*[[Gwallog]], brenin Elfed efallai
Llinell 50:
==Gweler hefyd==
*[[Brythoniaid]]
*[[Canu'r Bwlch]]
*[[Hengerdd]]
| |||