Éilís Ní Fhearghail: Gwahaniaeth rhwng fersiynau
Cynnwys wedi'i ddileu Cynnwys wedi'i ychwanegu
Crëwyd tudalen newydd yn dechrau gyda 'Roedd Éilís Ní Fhearghail (en:Elizabeth O'Farrell) 5 Tachwedd, 1884 - 25 Mehefin, 1957 yn nyrs Gwyddelig ac aelod o Cumann na mBan, sydd fwyaf adnabydd...' |
Dim crynodeb golygu |
||
Llinell 1:
Roedd '''Éilís Ní Fhearghail''' ('''''en: Elizabeth O'
==Cefndir ==
Ganwyd Elizabeth O'Farrell yn 33 Quay City, [[Dulyn]] ar 5 Tachwedd 1884 <ref>S. McCoole, "No Ordinary Women", t.193.</ref>. Roedd yn ferch i Christopher O'Farrell a Margaret neé Kenneth.
Bu farw ei thad pan oedd hi'n ifanc a bu'n rhaid iddi ymadael a'r ysgol i ganfod gwaith; cymerodd swydd yng nghwmni argraffu Armstrong yn Stryd Amiens, Dulyn. Ymunodd a Inghinidhe na hEireann ym 1906. Gweithiodd fel bydwraig yn Ysbyty Holles Street yn Nulyn <ref>[http://www.aughty.org/pdf/irish_women_res2.pdf National Library of Ireland Research Guide Women in Irish History t 13] adalwyd 11 Mawrth 2016</ref>.
==Y Gwrthryfel==
Bu Éilís Ní Fhearghail yn gweithredu fel negesydd cyn ac yn ystod Gwrthryfel y Pasg, yn danfon bwletinau a chyfarwyddiadau i ganolfannau'r gwrthryfelwyr o gwmpas Dulyn. Roedd hin un o'r tair menyw a arhosodd yn Swyddfa Bost Gyffredinol Dulyn hyd ddiwedd y gwrthryfel; y ddwy arall oedd [[Winifred Carney]] a [[Julia Grenan]]. Gyda'i chyfaill a'i chyd-nyrs, Julia Grenan, bu hi'n gofalu am y rhai a chlwyfwyd yn y gwarchae ar y GPO, gan gynnwys [[James Connolly]].
Am 12.45 pm ar ddydd Sadwrn 29 Ebrill rhoddwyd arwyddlun y [[Mudiad Rhyngwladol y Groes Goch a'r Cilgant Coch|Groes Goch]] a baner wen i Ní Fhearghail a gofynnwyd iddi gyflwyno dogfen ildio i'r [[Y Fyddin Brydeinig|fyddin Brydeinig]]. Aeth a'r ddogfen ildio i'r Brigadydd Cyffredinol William Lowe, gwrthododd ef y telerau ildio gan anfon Éilís yn ôl at
Yng nghwmni offeiriad a thri milwr aeth Éilís i ddosbarthu'r gorchymyn i ildio i safleoedd y gweriniaethwyr ar draws Dulyn.
Er gwaethaf sicrwydd Lowe na fyddai'n cael ei chymryd yn garcharor, cafodd ei arestio a'i chadw dan glo ym Marics Ship Street wedi'r ildio. Pan glywodd Lowe am yr arestio gorchymynnodd ei bod i'w rhyddhau ac fe ymddiheurodd iddi hi <ref>{{cite book|last1=Clarke|first1=Frances|last2=Quinn|first2=James|editor1-last=McGuire|editor1-first=James|editor2-last=Quinn|editor2-first=James|title=Dictionary of Irish Biography|date=2013|publisher=Cambridge University Press|location=Cambridge|url=http://dib.cambridge.org/viewReadPage.do?articleId=a6740|accessdate=9 January 2016|chapter=O'Farrell, Elizabeth|subscription=yes}}</ref>.
Arhosodd yn weithgar mewn gwleidyddiaeth Weriniaethol hyd ei marwolaeth
Llinell 19:
==Marwolaeth==
Bu farw yn Fatima House yn Bray,
==Coffadwriaethau==
| |||