Wicipedia

Egni gwynt: Gwahaniaeth rhwng fersiynau

Pori'r hanes yn rhyngweithiol
← Cymharer â'r fersiwn gyntCymharer â'r fersiwn dilynol →
Cynnwys wedi'i ddileu Cynnwys wedi'i ychwanegu
GweledolCystrawen wici
Eolienne.jpg o Comin
John Jones (sgwrs | cyfraniadau)
4,948 golygiad
ehangu
Llinell 1:
Pan fo gwynt yn troi llafnau [[twrbein]] mae'r [[generadur]] yn cynhyrchu [[trydan]], a gelwir yr egni hwn yn'''egni gwynt'''.
Llif yr [[aer]] yn yr [[atmosffêr]] yw '''egni gwynt''', fel arfer o ganlyniad i'r tywydd neu gyflwr daearegol. Mae rhai yn ei ystyried fel [[egni'r haul]] am fod y gwynt yn cael ei achosi gan dymheredd cyfnewidiol yn yr atmosffer o ganlyniad i wres yr haul. Caiff ei ddefnyddio fel ffynhonnell [[egni cynaliadwy]].
 
Caiff egni gwynt ei ddisgrifio fel [[egni cynaliadwy]] sy'n lanach na'r dulliau traddodiadol o gynhyrchu trydan: tanwydd ffosil, boed yn olew neu'n danwydd niwclear neu arall. Mae gwynt yn lân, ceir digon ohono ac nid yw'n cynhyrchu [[carbon deuocsid]].
Dydy'r haul ddim yn disgleirio cyn gryfed ym mhobman: mae'n newid fel y mae'r dydd yn troi yn nos a'r nos yn troi'n ddydd, mae'r haul yn disgleirio'n gryf drwy'r flwyddyn ger y cyhydedd, ond nid felly ger [[Pegwn y De]] a [[Pegwn y Gogledd|Phegwn y Gogledd]] lle mae'n oer a'r nos yn para am hanner blwyddyn. Ac felly mae'r aer poeth yn gwasgaru ac mae'r [[gwasgedd aer]] yn wahanol ym mhobman.
[[Delwedd:HAWT and VAWTs in operation medium.gif|Gwahanol fathau o dwrbinau gwynt.]]
 
Un o ffermydd gwynt mwyaf [[Ewrop]] yw [[Gwynt y Môr]] sydd ychydig gilometrau o arfordir [[Prestatyn]].
Ond ar wahân i'r gwahaniaeth mewn tymheredd yn fyd-ean, ceir hefyd gwahaniaeth tymheredd lleol. Er enghraifft mae'r tir yn poethi yn gynt na'r môr yn ystod y dydd ac felly mae'r gwynt yn chwythu o'r môr i'r tir. Yn ystod y nos, mae'r tir yn oeri yn gynt na'r môr ac felly mae'r gwynt yn chwythu o'r tir i'r môr.
 
Mae dyn yn defnyddio egni gwynt ers ganrifoedd: er mwyn teithio ar [[llong hwylio|longau hwylio]] neu mewn [[balŵn]] neu er mwyn ei helpu gyda'i waith, er enghraifft [[melin wynt|melinau gwynt]] i bwmpio dŵr neu i falu [[blawd]]. Mae'r erthygl hon yn canolbwyntio ar ddefnyddio'r gwynt i gynhyrchu egni trydanol. Cysylltir ffermydd gwynt gyda'r [[Grid Trydan Cenedlaethol (gwledydd Prydain)|Grid Cenedlaethol]] a gellir gwerthu trydan iddynt. Mae dau fath: ffermydd arfordirol a ffermydd ar y tir mawr. Er bod yn well gan bobl i'r ffermydd gael eu lleoli ar y môr, mae'r math hwn yn dipyn drytach na ffermydd ar y tir.<ref name="Wind Energy">{{cite journal|last=Gipe|first=Paul|title=The Wind Industry's Experience with Aesthetic Criticism|journal=Leonardo|jstor=1575818|volume= 26|issue=3|year=1993|pages=243–248|doi=10.2307/1575818}}</ref>
 
Dros gyfnod o flwyddyn mae cyflymder a chryfder y gwynt yn eitha cyson, ond yn y tymor byr, gall fod yn eitha anghyson: heb ddim gwynt ar adegau. Caiff ei ddefnyddio, felly, ochr yn ochr gyda ffynhonellau cynaliadwy eraill e.e. [[Egni solar|paneli solar]] neu [[Egni hydro|hydro-drydan]].
{| align="center"▼
|-
|[[Delwedd:Pitstone-windmill.600px.jpeg|bawd|200px|Melin wynt draddodiadol yn agos i [[Pitstone]], [[Swydd Buckingham]], [[Lloegr]].]]
|
|[[Delwedd:Eolienne.jpg|bawd|200px|Melin wynt modern yn [[Nord-Pas-de-Calais]], [[Ffrainc]].]]▼
|
|[[Delwedd:Melyn.JPG|bawd|150px|Melin wynt ger [[Castell Newydd Emlyn]], [[Cymru]].]]▼
|}▼
 
Erbyn 2015 roedd [[Denmarc]] yn cynhyrchu 40% o'i holl drydan drwy harneisio egni gwynt,<ref name=euractiv1>[http://www.euractiv.com/sections/climate-environment/denmark-breaks-its-own-world-record-wind-energy-321002 Denmark breaks its own world record in wind energy]</ref><ref name=enet42>http://energinet.dk/EN/El/Nyheder/Sider/Dansk-vindstroem-slaar-igen-rekord-42-procent.aspx</ref> ac mae o leiaf 83 o wledydd ledled y byd yn cynhyrchu rhywfaint o drydan drwy egni gwynt ac yn ei drwosglwyddo i'w gridiau cenedlaethol.<ref name=ren212011>{{cite web |url=http://germanwatch.org/klima/gsr2011.pdf |title=Renewables 2011: Global Status Report |author=[[REN21]] |year=2011 |page=11 }}</ref> Mae cyfanswm y byd yn cynyddu'n flynyddol, ac erbyn 2015 roedd 4% o drydan yn cael ei gynhyrchu gan y gwynt.<ref name=wwea2014>{{cite book |author=The World Wind Energy Association |title=2014 Half-year Report |year=2014|pages=1–8 |publisher=WWEA}}</ref> 11.4% yn yr [[Undeb Ewropeaidd]].<ref name=EWEA2015>[http://www.ewea.org/fileadmin/files/library/publications/statistics/EWEA-Annual-Statistics-2015.pdf Wind in power: 2015 European statistics- EWEA]</ref>
Ers rhai blynyddoedd defnyddir egni gwynt i gynhyrchu [[trydan]] hefyd. I wneud hynny, mae angen [[tyrbin gwynt]]. Fel arfer mae llawer o dyrbinau gwynt yn [[fferm wynt|ffermydd gwynt]], llawer ohonyn nhw yn y môr neu ar yr arfordir.
 
 
{{Gallery
|title=Mathau gwahanol o felinau gwynt
|width=220 |height=200
▲{| align="center"
|Delwedd:Melin Llynon.JPG
|Melin wynt draddodiadol ar [[Ynys Môn]]: Melin Llynnon.
|Delwedd:Eolienne.jpg
▲|[[Delwedd:Eolienne.jpg|bawd|200px|MelinLlafnau enfawr melin wynt modern yn [[Nord-Pas-de-Calais]], [[Ffrainc]].]]
|Delwedd:Melyn.JPG
▲|[[Delwedd:Melyn.JPG|bawd|150px|Melin wynt ger [[Castell Newydd Emlyn]], [[Cymru]].]]
|Delwedd:Agucadoura WindFloat Prototype.jpg
|Twrbein sy'n arnofio 5km o arfordir [[Portiwgal]].
▲|}}
 
==Hanes==
Codwyd y felin wynt cynhyrchu trydan cyntaf yn [[yr Alban]] gan yr Athro James Blyth, Coleg Anderson, [[Glasgow]] yn 1887.<ref name="Price">{{Cite journal|last=Price |first=Trevor J |title=James Blyth – Britain's First Modern Wind Power Engineer |url=http://www.ingentaconnect.com/content/mscp/wind/2005/00000029/00000003/art00002 |journal=Wind Engineering |volume=29 |issue=3 |pages=191–200 |date=3 May 2005 |doi=10.1260/030952405774354921 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110606102707/http://www.ingentaconnect.com/content/mscp/wind/2005/00000029/00000003/art00002 |archivedate=6 June 2011 }}</ref> 10 metr oedd uchder y felin wynt a llieiniau cotwm ar yr hwyliau a chodwyd y felin yng ngardd gefn ei dŷ gwyliau yn Marykirk yn [[Kincardine|Kincardineshire]] a chasglwyd y trydan mewn batris arbennig a grewyd gan y Ffrancwr Camille Alphonse Faure. Defnyddiodd y trydan i oleuo'r tŷ.<ref name="Price"/>
 
==Gweler hefyd==
*[[Rhestr o felinau gwynt yn Ynys Môn]]
 
==Cyfeiriadau==
{{cyfeiriadau}}
 
[[Categori:Ynni adnewyddadwy]]
Wedi dod o "https://cy.wikipedia.org/wiki/Egni_gwynt"