Telesgop: Gwahaniaeth rhwng fersiynau

 

}}

Offeryn "i weld pell yn agos" fel y dywedodd [[Ellis Wyn]] yng [[Gweledigaethau'r Bardd Cwsg|Ngweledigaethau'r Bardd Cwsg]] yw'r '''telescop''' ('''ysbiednddrych''' oedd yr hen enw Cymraeg (neu weithiau 'sbenglas') hynny yw offeryn technegol i berson edrych ar bethau pell er mwyn eu gweld yn well. Mae'n cymryd i fewn [[ymbelydredd electromagnetig]] e.e. [[golau]] gweladwy.

 

Yn yr [[Iseldiroedd]] yn y 17eg ganrif y crewyd y telescop cyntaf, mae'n debyg; y dyfeisiad allweddol cyn hynny oedd y dulliau diweddaraf o greu'r [[lens]] [[gwydr]] a [[drych]]au ac o fewn degawd, crewyd y telesgop adlewyrchol cyntaf.<ref>[http://galileo.rice.edu/sci/instruments/telescope.html galileo.rice.edu ''The Galileo Project > Science > The Telescope'' by Al Van Helden:] "The Hague discussed the patent applications first of Hans Lipperhey of Middelburg, and then of Jacob Metius of Alkmaar... another citizen of Middelburg, Sacharias Janssen had a telescope at about the same time but was at the Frankfurt Fair where he tried to sell it"</ref>

 

==Geirdarddiad==

Bathwyd y term [[Groeg (iaith)|Groeg]] ''teleskopos'' ('''τηλεσκόπος'''), gan y [[mathemateg]]ydd [[Giovanni Demisiani]] yn 1611 i ddisgrifio un o beiriannau [[Galileo]]; ystyr 'tele' (''τῆλε'') ydy 'pell', ac ystyr 'skopein' (''σκοπεῖν'')ydy 'edrych'. Cafodd yr offeryn a ddisgrifiwyd ganddo ei arddangos mewn gwledd yn yr ''Accademia dei Lincei''.<ref>[https://archive.org/stream/galileohislifean011377mbp/galileohislifean011377mbp_djvu.txt archive.org "Galileo His Life And Work" gan James La Rosa] "''Galileo usually called the telescope occhicde or cannocchiale; and now he calls the microscope occhialino. The name telescope was first suggested by Demisiani in 1612''"</ref><ref>[[#Reference-Sobel-2000|Sobel (2000, t.43)]], [[#Reference-Drake-1978|Drake (1978, t.196)]]</ref><ref>Rosen, Edward, ''The Naming of the Telescope'' (1947)</ref> Yn ''Negeswyr y Sêr'', bathwyd y gair "perspicillum" gan Galileo, ond yn ofer.

 

[[Delwedd:Telescope-schematic.png|bawd|700px|canol|(1) Lens gwrthrychol (hyd ffocal <math>f_1</math>)<br />

 

(7) Tiwb]]

 

Mae gwahanol fathau o delescopau ar gael sy'n caniatau'r [[seryddiaeth|seryddwr]] i 'weld' amywiaeth eang o'r [[spectrwm electromagnetig]]:

* Y Telesgop Optig: sy'n caniatau i'r rhan weledol o'r specrwm electromagnetig gael ei chwyddo

</gallery>

 

{{CominCat|Telescope|Telesgop}}