Sylfaenydd yr [[Ysgolion Cylchynol]] oedd '''Griffith Jones''' [[1683]] - [[1761]]. Yn dod yn wreiddiol o [[Pen-boyr|Ben-Boyr]], Sir Gaerfyrddin, cafodd ei addysg yn [[Ysgol Ramadeg Caerfyrddin]] ac wedyn ei ordeinio yn [[1708]].Yn [[1731]] dechreuodd ysgolion cylchynol. Roedd yr ysgolion mewn un man am ryw dri mis, fel arfer yn y gaeaf pan oedd amser gan y ffermwyr i fynychu'r ysgol. Roedd yr ysgol yn dysgu plant ac oedolion i ddarllen y Beibl Cymraeg ac i adrodd catecism Eglwys Loegr. Erbyn iddo farw roedd tair mil o ysgolion wedi cael eu sefydlu mewn 1600 o leoedd.
Mae'n werth nodi nad oedd wedi bod yng Nghymru unrhyw fath o gyfundrefn addysg yn Gymraeg ers difodiant y mynachlogydd.
