Wassily Kandinsky: Gwahaniaeth rhwng fersiynau
Cynnwys wedi'i ddileu Cynnwys wedi'i ychwanegu
Huw P (sgwrs | cyfraniadau) Dim crynodeb golygu |
dolenni wedi'u torri a thrwsio arferol using AWB |
||
Llinell 12:
}}
Bu '''Wassily Wassilyevich Kandinsky''' - Васи́лий Васи́льевич Канди́нский, Vasiliy Vasil’yevich Kandinskiy, ([[16 Rhagfyr]] [[1866]] - [[13 Rhagfyr]] [[1944]]) yn arlunydd arloesol, cydnabuwyd am greu rhai o'r peintiadau haniaethol (Abstract) pur cyntaf.<ref name="tate.org.uk">http://www.tate.org.uk/art/artists/wassily-kandinsky-1382</ref>
Yn fab i deulu busnes gweddol gyfoethog, treiodd ei blentyndod yn [[Odessa]]. Rhwng [[1886]] a [[1889]] astudiodd y gyfraith ac economeg ym [[Moscfa|Moscow]]. Dechreuodd arlunio'n 30 oed ac ym [[1896]] gan wrthododd gynnig proffesoriaeth yn y gyfraith ym Mhrifysgol Dorpat er mwyn fynd i [[München|Munich]] i astudio mewn ysgol gelf breifat ac wedyn Academi Celf Gain y ddinas.<ref name="biography.com">http://www.biography.com/people/wassily-kandinsky-9359941</ref>
Dychwelodd i Foscow ym 1914 wedi dechrau'r [[Rhyfel Byd Cyntaf]]. Yn anfodlon gyda theorïau swyddogol y llywodraeth [[Bolsiefic]] newydd yn dilyn [[Chwyldro Rwsia]] ym 1917 dychwelodd i'r Almaen yn 1921. Bu'n athro yn yr ysgol gelf arloesol y [[Bauhaus]] nes iddo gael ei gau gan y [[Natsïaeth|Natsïaid]] ym 1933 a oedd yn gweld celf fodern yn groes i'w syniadaeth eithafol. Symudodd i Ffrainc gan ddod yn ddinesydd Ffrengig ym 1939. ▼
▲Dychwelodd i Foscow ym 1914 wedi dechrau'r [[Rhyfel Byd Cyntaf]]. Yn anfodlon gyda theorïau swyddogol y llywodraeth [[Bolsiefic]] newydd yn dilyn [[Chwyldro Rwsia]] ym 1917 dychwelodd i'r Almaen yn 1921. Bu'n athro yn yr ysgol gelf arloesol y [[Bauhaus]] nes iddo gael ei gau gan y [[Natsïaeth|Natsïaid]] ym 1933 a oedd yn gweld celf fodern yn groes i'w syniadaeth eithafol. Symudodd i Ffrainc gan ddod yn ddinesydd Ffrengig ym 1939.
== Gwaith cynnar==
[[File:Kandinsky-Blue Rider.jpg|thumb|250px|left|''Der Blaue Reiter (Y Marchog Glas)'' 1903]]
Yn dilyn ei astudiaethau llwyddiannus o'r gyfraith ac economeg, fe lwyddodd hefyd yn ei astudiaethau yng ngholeg Gelf Munich. Ymwelodd â'r [[Yr Eidal|Eidal]], [[Yr Iseldiroedd]] ac [[Affrica]] gan arddangos ei waith ym Berlin ym 1902 a Paris ym 1904.
Roedd ei ddarluniau o ddechrau'r ganrif yn dirweddau a beintiwyd gyda spatiwla gan wneud darnau mawr fflat o'r llun yn un lliw llachar, yn debyg i arddull dwys, y grŵp [[Fauve]]<ref
Gweler yn ei waith cynnar yn symudiad tuag at theorïau haniaethol gyda lliwiau'n cael eu cyflwyno ar wahân i'r ffurfiau.
[[File:Gorge Improvisation.JPG|250px|thumbnail| ''Ceunant Byrfyfyr (Improvisation)'' 1914]]
Fu'n gymorth i ffurfio'r ''Neue Künstlervereinigung München (NKVM) – Grŵp Arlunwyr Newydd Munich'' gan ddod yn llywydd ym 1909<ref name="guggenheim.org">http://www.guggenheim.org/new-york/collections/collection-online/artists/bios/1515</ref>. Ond fethodd y grŵp cyfuno â syniadau radicalaidd Kandinsky ac eraill gydag agweddau mwy traddodiadol ac fe roddwyd y gorau i'r grŵp ym 1911.
Ffurfiodd Kandinsky grŵp newydd ''Der Blaue Reiter (Y Marchog Glas)'' gydag Franz Marc, August Macke ac eraill a fu'n dylanwad mawr ar [[Mynegiadaeth]] (Expressionism) Almaeneg yn ddiweddarach.
Fe laddwyd Marc a Macke yn y Rhyfel Byd Cyntaf a bu rhaid i Kandinsky ddychwelyd i Rwsia.<ref>Katharina Erling: Der Almanach Der Blaue Reiter, in: Hopfengart (2000)</ref>
Llinell 38 ⟶ 37:
Yn ei ddatblygiad tuag at waith cwbl haniaethol, cafodd Kandinsky ei ddylanwadu gan yr hanesydd celf Wilhelm Worringer a'i waith ''Abstraktion und Einfühlung (Haniaeth ac Empathi)'', 1908 yn dadlau nad oedd yr hierarchaeth arferol o werthoedd, yn seiliedig ar y deddfau'r [[Dadeni]] bellach yn ddilys wrth ystyried y gelf o ddiwylliannau eraill.<ref>http://db-artmag.com/en/56/feature/spiritual-intoxication-sebastian-preuss-on-wilhelm-worringer/</ref>
Fel yr arlunydd haniaethol [[Piet Mondrian]] roedd Kandinsky hefyd yn ymddiddori yn Theosoffi, athroniaeth a oedd yn boblogaidd ar y pryd ymhlith rhai arlunwyr a deallusion. Sefydlwyd gan Helena Petrovna Blavatsky ar ddiwedd y 19eg canrif roedd y mudiad Theosoffi yn credu bod gwirionedd wedi'i guddio y tu ôl i'r wyneb ac felly'n darparu rhesymeg amlwg i gelfyddyd haniaethol.
Ym 1913 arddangosodd Kandinsky y darlun ''Byrfyfyr (Improvisation) 27 (Gardd Gariad II)'' yn yr Armory Show yn [[Efrog Newydd]] ac fe welir yn glir ei symudiad i greu darlun haniaethol gydag elfennau'r darlun wedi'u symleiddio i'w siapiau craidd.
Llinell 46 ⟶ 45:
Yn dilyn tensiynau gydag arlunwyr Rwsia a diwedd y Rhyfel Byd Cyntaf derbyniodd Kandinsky gwahoddiad [[Walter Gropius]] i fod yn athro yng ngholeg celf a phensaernïaeth newydd y [[Bauhaus]] (Gweithdy) yn [[Weimar]].
Dysgodd Kandinsky y dosbarthiadau cynllunio a chwrs ar theori uwch, hefyd bu'n arwain y dosbarthiadau peintio a dadleuodd dros ei theori lliw newydd. Datblygodd ei waith i fod yn haniaethol pur a chywyddwyd ei ail lyfr ''Punkt und Linie zu Fläche (Pwynau a Llinell i Blên)'' ym 1926.
Daeth elfennau geometrig yn fwy amlwg yn ei waith yn arbennig y cylch, hanner cylch, llinellau syth a chromliniau a bu'r cyfnod yn nodweddiadol o'i thriniaeth o liwiau cyfoethog a graddiadau o liw.
Datblygodd y Bauhaus i fod yn hynod o allweddol, yn dylanwadu cynllunio, teipograffi a pansaerniaeth modern ac addysg gweledol trwy ail hanner yr 20fed ganrif. Caewyd y Bauhaus ym 1933 gan y [[Natsïaeth|Natsïaid]] ym 1933 a oedd yn gweld celf fodern yn groes i'w syniadaeth eithafol. Fel llawer o ddarlithwyr ac arlunwyr a oedd yn gysylltiedig â'r Bauhaus bu rhiad iddo ffoi o'r Almaen.
Condemwyd 57 o waithiau Kandinsky'n ''Entartete Kunst'' ('celf ddirywiedig') gan y Natsïad a'u hatal rhag eu harddangos yn gyhoeddus.
O 1933 bu Kandinsky yn byw ym [[Paris]], yn dal i ddilyn ei yrfa fel arlunydd hyd ddiwedd ei oes ym [[1944]].
==Oriel==
Llinell 81 ⟶ 80:
==Cyfeiriadau==
{{Reflist}}
[[Categori:Arlunwyr]]▼
{{Authority control}}
▲[[Categori:Arlunwyr]]
| |||