Castell Ffwl-y-mwn: Gwahaniaeth rhwng fersiynau
Cynnwys wedi'i ddileu Cynnwys wedi'i ychwanegu
Ham II (sgwrs | cyfraniadau) BDim crynodeb golygu |
|||
Llinell 4:
Castell a phlasty ym [[Bro Morgannwg|Mro Morgannwg]] yw '''Castell Ffwl-y-mwn''' ({{iaith-en|Fonmon Castle}}). Adnewyddwyd y castell canoloesol yn helaeth yn y cyfnod Sioraidd ac ychydig iawn sydd wedi newid ers hynny. Mae disgynyddion y teulu sydd wedi byw yno ers y 17eg ganrif dal i fyw yno. Mae'n [[adeilad rhestredig]] Gradd I.
Perchnogion y castell cyntaf oedd y teulu St John; mae'r cofnod cyntaf o'u perchnogaeth o'r faenor yn dyddio'n ôl i ddiwedd y 13eg ganrif.<ref>{{harvnb|Thomas|1999|p=64}}</ref> O ganlyniad i briodas Oliver St John (tua 1394–1437) â Margaret Beauchamp, mam-gu [[Harri VII, brenin Lloegr|Harri VII]], roedd cysylltiad rhwng y teulu hwn a brenhinlin y Tuduriaid.<ref>{{harvnb|Thomas|1999|pp=67–68}}</ref> Erbyn canol yr 17eg ganrif roedd rhaid i'r teulu St John werthu eu hystadau ym [[Sir Forgannwg|Morgannwg]], ac ym 1656 fe brynwyd maenor Ffwl-y-mwn gan y Cyrnol [[Philip Jones]].<ref>{{harvnb|Thomas|1999|pp=70–71}}</ref> Ef oedd y milwr mwyaf blaenllaw ar ochr y Senedd yn ne Cymru yng nghyfnod y [[Gwerinlywodraeth Lloegr|Werinlywodraeth]]. Ni ddewisodd fyw ar yr ystâd hwn nes iddo ymneilltuo o fywyd cyhoeddus ar ôl adferiad y frenhiniaeth ym 1660.<ref>{{harvnb|Thomas|1999|pp=71–72}}</
Ychwanegwyd casgliad sylweddol o beintiadau i ddodrefn y tŷ gan ŵyr Philip Jones, Robert Jones II (1706–42).<ref name="Thomas 99:72">{{harvnb|Thomas|1999|p=72}}</ref> Roedd y rhain yn cynnwys peintiad o'r teulu gan [[William Hogarth]] sydd bellach yn [[Amgueddfa Genedlaethol Caerdydd]].<ref>{{citation|url=http://www.amgueddfacymru.ac.uk/celf/arlein/?action=show_item&item=766|title=Llun Sgwrs y Teulu Jones|publisher=Amgueddfa Cymru|accessdate=16 Ebrill 2016}}</ref> Ym 1762 adnewyddwyd y tŷ yn gwfangwbl ar gyfer mab y dyn hwn, sef Robert Jones III (1738–93), gan gwmni pensaernïol Thomas Paty o [[Bryste|Fryste]]. Ystyrir nenfwd y llyfrgell, a wnaed gan y plastrwr o Fryste Thomas Stocking,<ref name="Thomas 99:72"/> yn "waith plastr [[rococo]] gorau Cymru".<ref>{{harvnb|Jenkins|2008|p=146}}</ref> Gwnaeth yr adeilad argraff fawr ar [[Iolo Morganwg]].<ref>{{harvnb|Thomas|1999|p=73}}</ref>
| |||