Penmaen-mawr: Gwahaniaeth rhwng fersiynau

Cynnwys wedi'i ddileu Cynnwys wedi'i ychwanegu
→‎top: tacluso a Gwybodlenni gwleidyddiaeth (gogwydd) using AWB
Llinell 4:
[[Delwedd:Penmaen-mawr.JPG|300px|bawd|Mynydd Penmaen-mawr o'r dwyrain, gyda phentref Penmaenmawr wrth ei droed]]
[[Delwedd:Penmaenmawr Prom 001.JPG|300px|bawd|Fel y bu: golygfa ar y mynydd o rodfa môr Penmaenmawr, tua 1910. Gwelir sieti'r chwarel yn ymestyn i'r môr.]]
Ceir olion "ffatri" bwyeill carreg o [[Oes Newydd y Cerrig]] ar lethrau gorllewinol Cwm Graiglwyd, i'r dwyrain o gopa'r Penmaen-mawr. Ceir tystiolaeth fod bwyeill gwenithfaen o'r Graiglwyd yn cael eu allforio ar raddfa eang 5,000 o flynyddoedd yn ôl; mae enghreifftiau wedi'u darganfod mor bell i ffwrdd ag arfordir de Lloegr. Credir eu bod yn cael eu cludo i safle ger [[Prestatyn]] cyn eu hallforio. Ychydig i'r de-ddwyrain o'r mynydd ceir y [[Meini Hirion Penmaenmawr|Meini Hirion]] ("Druid's Circle"), sy'n un o'r [[cylch cerrig|cylchoedd cerrig]] [[cynhanes]]yddol gorau yng Nghymru. Mae nifer o olion hen gytiau i'w gweld hefyd, ynghyd â meini hirion unigol a thwmpathau claddu.
 
Ar un adeg roedd copa'r Penmaen-mawr yn 1,500 troedfedd uwchben lefel y môr ond mae wedi cael ei dorri i lawr cryn dipyn gan waith chwarel dros y blynyddoedd. Coronid y gopa gan [[Braich-y-Dinas]], a oedd un o'r [[bryngaer]]au fwyaf o gyfnod [[Oes yr Haearn]] yng Nghymru ac Ewrop, cyffelyb i [[Tre'r Ceiri|Dre'r Ceiri]] yn ardal [[Trefor]] yn [[Llŷn]]; gwaetha'r modd dinistriwyd yr olion olaf yn y 1920au ac nid oes dim yn aros ohoni heddiw.