Procaryot: Gwahaniaeth rhwng fersiynau

Cynnwys wedi'i ddileu Cynnwys wedi'i ychwanegu
Deri Tomos (sgwrs | cyfraniadau)
Dim crynodeb golygu
Deri Tomos (sgwrs | cyfraniadau)
BDim crynodeb golygu
Llinell 1:
[[Delwedd:Tree of Living Organisms 2.png|bawd|Cydberthynas Parthau a Theyrnasai bywyd. Sylwer yr ystyrir yr Ewcaryota yn gyfuniad o fwy nag un Procaryot.]]
Organebau [[Cell (bioleg)|ungell]] microsgopig (neu gytrefi ohonynt) nad sy'n cynnwys [[Cnewyllyn cell|cnewyllyn]]. Fe'u disgrifiwyd fel grŵp yn gyntaf gan Édouard Chatton (1883 - 1947) mewn papur yn 1925 ''Pansporella perplex: Reflections on the Biology and Phylogeny of the Protozoa''<ref>https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC1197417/</ref>. Bathodd y term Procaryot (ac Ewcaryot) mewn papur yn 1938. Maent yn cynnwys dau o'r tri Pharth sy'n cynnwys holl organebau bywyd. Y trydydd Parth yw'r [[Ewcaryot|Ewcaryota]] (celloedd sydd ag iddynt [[Cnewyllyn cell|gnewyllyn]]). Daw'r termau o'r Roeg καρυόν (craidd cneuen). Ers y 1970au, yn bennaf trwy waith [[Carl Woese]]<nowiki/>, sylweddolwyd fod modd rhanni'r '''Procaryota''' yn ddau Barth - y [[Bacteria]] a'r [[Archaea]]. Yn nhermau niferoedd a swmp, procaryotau yw'r rhan fwyaf o fywyd y ddaear. Maent yn hollbwysig i iechyd ac afiechyd dynoliaeth.