Ffotosynthesis: Gwahaniaeth rhwng fersiynau

Mae planhigion yn cynhyrchu eu bwyd eu hunain drwy droi [[carbon deuocsid]] a [[dŵr]] yn gyfansoddion organig fel [[glwcos]] a [[protinprotein|phrotinauphroteinau]]. Mae'r planhigion yn cael carbon deuocsid trwy eu [[deilen|dail]] a'r dŵr drwy eu gwreiddiau. Gan mai [[adwaith endergonig]] ydyw, mae angen mewnbwn mawr o egni; ffynhonnell yr egni yw'r haul. Fel [[cynnyrch gwastraff]] mae'r planhigion yn cynhyrchu [[ocsigen]]. Mae rhai planhigion yn troi glwcos yn [[swcros]] i'w storio, e.e. [[cansen siwgr]] neu [[betys siwgr]], ond wedyn mae llawer o blanihigion yn troi'r glwcos yn [[starts]] i storio ynni, e.e. [[tatws]] neu [[meipen|faip]].

Mae’r derbynnydd electron yn pasio’r electronau egni uchel i system o gludwyr ar lefelau egni is. Mae’r gyfres o adweithiau [[ocsideiddio-gostyngiad]] yn rhyddhau meintiau bach o egni sy’n pweru’r [[cludiant actif]] o brotonau ar draws pilen y thylacoid i mewn i’r lwmen. Mae hyn yn creu [[graddiant electrocemegol]] ar daws y bilen gyda [[crynodiad|chrynodiad]] uchel o brotonau y tu mewn i’r lwmen a chrynodiad isel yn y stroma. Yn y bilen mae yna ronynnau protinprotein sy’n cynnwys yr [[ensym]] ATP synthas. Llif y protonau o'r lwmen i'r stroma drwy’r gronynnau hyn sy’n pweru’r synthesis o ATP:

Mae’r broses olau yn cynhaeafu egni solar, a’i storio fel egni cemegol yn ffurf ATP a NADPH₂. Y broses dywyll yw’r broses o ddefnyddio’r egni yma i ostwng [[carbon deuocsid]] i gyfansoddion organig fel [[glwcos]] a [[protinprotein|phrotinauphroteinau]]. Mae angen mwy na 50 moleciwl o [[ATP]] i ffurfio un [[moleciwl]] o glwcos.