Wicipedia

Esquerra Republicana de Catalunya: Gwahaniaeth rhwng fersiynau

Pori'r hanes yn rhyngweithiol
← Cymharer â'r fersiwn gyntCymharer â'r fersiwn dilynol →
Cynnwys wedi'i ddileu Cynnwys wedi'i ychwanegu
GweledolCystrawen wici
bold
Jac-y-do (sgwrs | cyfraniadau)
3,464 golygiad
Catalwnia
Llinell 4:
|delwedd=LogotipERC.jpg
|maintdelwedd=220px
|pennawd=''Chwith Weriniaethol CataloniaCatalwnia''
|thumb
|testun1=Ideoleg
Llinell 17:
|testun5=Gwefan
}}
Plaid genedlaetholgar, adain-chwith<ref name="AnttiroikoMälkiä">{{cite book|author1=Ari-Veikko Anttiroiko|author2=Matti Mälkiä|title=Encyclopedia of Digital Government|url=http://books.google.com/books?id=iDrTMazYhdkC&pg=PA394|year=2007|publisher=Idea Group Inc (IGI)|isbn=978-1-59140-790-4|pages=394–}}</ref> yn anelu at annibyniaeth [[CataloniaCatalwnia]] yw'r '''''Esquerra Republicana de Catalunya''''' ([[Catalaneg]]), yn golygu ''Chwith Weriniaethol CataloniaCatalwnia''. '''ERC''' neu '''''Esquerra''''' (Chwith) yn fyr.<ref>{{Citation |first=Montserrat |last=Guibernau |title=Catalan Nationalism: Francoism, transition and democracy |publisher=Routledge |year=2004 |page=82}}</ref><ref>{{Citation |first=John |last=Hargreaves |title=Freedom for Catalonia?: Catalan Nationalism, Spanish Identity and the Barcelona Olympic Games |publisher=Cambridge University Press |year=2000 |page=84}}</ref>
 
Mae canran uchel o aelodaeth Esquerra, fel nifer o bleidiau Catalanaidd eraill sy'n ceisio annibyniaeth, o'r farn nad Cymuned Ymreolaethol CataloniaCatalwnia yn unig sy'n ffurfio'r genedl Gatalanaidd, ond hefyd y tiriogaethau eraill lle siaredir [[Catalaneg]], a elwir y [[Països Catalans]] ("Y Gwledydd Catalanaidd’’). Maent yn cynnwys y rhan fwyaf o [[Valencia (cymuned ymreolaethol)|Wlad Falensia]] , yr [[Ynysoedd Balearig]], rhan o Aragón a [[Rosellón (Ffrainc)|Rosellón]] yn [[Ffrainc]], a elwir yn Ogledd CataloniaCatalwnia. Mae Esquerra yn sefyll yn etholiadau neu â phresenoldeb trwy’r ardaloedd yma.<ref>Jaume Renyer Alimbau, ''ERC: temps de transició. Per una esquerra forta, renovadora i plural'' (Barcelona: Cossetània, 2008).</ref>
Arweinydd presennol y blaid yw [[Oriol Junqueras]], mae ganddi aelodau yng Nghyngres a Senedd Sbaen ac ers etholiadau 2012 Esquerra yw'r ail blaid fwyaf yn ''Parlament de Catalunya'' (Senedd CataloniaCatalwnia).
 
Yn etholiadau [[Senedd Ewrop]] 2014 ennilodd Esquerra 23.6% o’r pleidlas yng Nghatalonia - ei chanlyniad gorau ers y 1930au). Mae ei dau aelod o Senedd Ewrop sydd yn eistedd yn grŵp [[Cynghrair Rhydd Ewrop]]) gyda chynrychiolwyr pleidiau gwyrddion a chefnogwyr annibyniaeth o sawl gwlad yn cynnwys [[Plaid Cymru]] a'r [[SNP]].
Llinell 27:
==Hanes==
[[File:Lluis Companys.jpg|bawd|x250px|Luis Companys]]
Sefydlwyd y blaid yn ninas [[Barcelona]] yn [[1931]]. Bu ganddi ran bwysig yng ngwleidyddiaeth y 1930au gan ennill etholiadau CataloniaCatalwnia ym 1934 a 1936 o dan arweiniad [[Francesc Macià]] a [[Lluís Companys]] a cheisiodd ddatgan Weriniaeth Gatalanaidd erbyn ewyllus llywodraeth Madrid.<ref>''The Battle for Spain'' Beevor (2006)</ref>
 
Roedd yr ymgais i ddatgan gweriniaeth yn un o’r elfennau argyfwng gwleidyddol Sbaen a wnaeth arwain i ddechrau [[Rhyfel Cartref Sbaen]] ym mis Gorffennaf 1936. Daeth Esquerra yn rhan o’r ''Frente Popular'' (Ffrynt Poblogaidd) o fudiadau asgell chwith oedd yn brwydro yn erbyn lluoedd ceidwadol asgell dde o dan arweiniad y Cadfridog [[Francisco Franco]].
Llinell 33:
Yn 1939, wedi colli’r rhyfel, cafodd bleidiau’r ''Frente Popular'' eu gwneud yn anghyfreithlon. Cafodd Lluis Companys ei ddienyddio gan sgwad saethu yng Nghastell Montjuïc, Barcelona ym 1941.
Pan ail-seflydlwyd democrataeth yn Sbaen yn dilyn farwolaeth Franco yn 1975 fe ail sefydlwyd Senedd CataloniaCatalwnia ac mae Esquerra wedi sefyll yr etholiadau.
 
Ennillwyd 23 sedd yn 2003 a ffufwyd clymbaid gyda ''Partit dels Socialistes de Catalunya'' (Plaid Sosialaidd Cataonia) ac ''Iniciativa per Catalunya Verds-Esquerra Unida i Alternativa (ICV-EUiA)'' (Plaid Werdd Gatalonia – Chwith Uniedig, Amgen).
 
Yn 2006 penderfynodd Esquerra beidio â chefnogi newidiadau i’r ''Estatut d'Autonomia de Catalunya'' (Deddf Datganoli CataloniaCatalwnia) i roi mwy o hunanlywodraeth i Gatalonia gan ddadlau nad oedd y newidiadau yn mynd yn ddigon pell.
 
Mae nifer o bleidiau Catalaneg, yn cynnwys Esquerra, wedi bod yn galw ar Lywodraeth Madrid am y hawl i gynnal reffferendwm ar hunanlywodaeth ''referèndum d'autodeterminació de Catalunya'' gan obeithio ei gynnal ym mis Medi 2014 - sef 300 mlwyddiant ers i Gatalonia colli annibynnaieth i Sbaen.<ref>Stobart, Luke. «Catalans are ready for independence – but are their leaders?». The Guardian, 12 Medi 2013 [Consulta: 27 Medi 2013].</ref>
Llinell 44:
[[File:Estelada roja.svg|thumb|x100px|Senyera Estelada Roig (Senyera Serenog Goch)]]
[[Delwedd:Erc.png|bawd]]
Mae cefnogwyr y Blaid yn defnyddio'r ''senyera estelada'' fersiwn o faner ''senyera'' CataloniaCatalwnia gyda seren goch ar gefndir triongl melyn neu seren wen ar gefndir triongl glas, y seren yn sefyll dros annibyniaeth.<ref>Crexell, Joan ‘’Origen de la Bandera Independentista’’ Cyhoeddwyd gan: El llamp, 1984. ISBN 8486066352</ref>
 
==Senedd CataloniaCatalwnia==
{| class=wikitable
|-
Llinell 54:
! +/-
|-
! [[Etholiad Senedd CataloniaCatalwnia, 1988|1988]]
| 111,647
| 4.1 (#5)
Llinell 60:
|
|-
! [[Etholiad Senedd CataloniaCatalwnia, 1992|1992]]
| 210,366
| 7.9 (#3)
Llinell 66:
|
|-
! [[Etholiad Senedd CataloniaCatalwnia, 1995|1995]]
| 305,867
| 9.4 (#4)
Llinell 72:
|
|-
! [[Etholiad Senedd CataloniaCatalwnia, 1999|1999]]
| 271,173
| 8.6 (#4)
Llinell 78:
|
|-
! [[Etholiad Senedd CataloniaCatalwnia, 2003|2003]]
| 544,324
| 16.4 (#3)
Llinell 84:
|
|-
! [[Etholiad Senedd CataloniaCatalwnia, 2006|2006]]
| 416,355
| 14.0 (#3)
Llinell 90:
|
|-
! [[Etholiad Senedd CataloniaCatalwnia, 2010|2010]]
| 218,046
| 7.0 (#5)
Llinell 96:
|
|-
! [[Etholiad Senedd CataloniaCatalwnia, 2012|2012]]
| 496,292
| 13.7 (#2)
Wedi dod o "https://cy.wikipedia.org/wiki/Esquerra_Republicana_de_Catalunya"