Aberdâr: Gwahaniaeth rhwng fersiynau

Cynnwys wedi'i ddileu Cynnwys wedi'i ychwanegu
tacluso
Llinell 6:
[[Delwedd:Aberdaremarkettavern.png|thumb|300px|Marchnad Aberdâr]]
 
Tref yng [[cwm Cynon|nghwmNghwm Cynon]] yn sir hanesyddol [[Morgannwg]], ym [[bwrdeistref sirol|mwrdeistref sirol]] [[Rhondda Cynon Taf]], de [[Cymru]] yw '''Aberdâr''' (''Aberdare'' ynllurguniad [[Saesneg]]: ''Aberdare''). Y boblogaeth yn 1991 oedd 31,619. Mae Aberdâr bedair milltir o [[Merthyr Tudful|Ferthyr Tudful]] a thua 24 milltir o [[Caerdydd|Gaerdydd]]. Mae gwasanaeth rheilffordd rhwng Aberdâr a Chaerdydd trwy cwmGwm Cynon.
 
Yng Nghwmbach Aberdâr y ffurfiwyd y gangen gyntaf o'r gymdeithas gydweithredol yng Nghymru, yn 1860.
 
Yn wreiddiol, ddechrau'r [[19eg ganrif]], roedd pentref Aberdâr mewn ardal amaethyddol, ond pan ddarganfuwyd llawer o [[glo|lo]] a mwyn [[haearn]] yn yr ardal cynyddodd y boblogaeth yn gyflym iawn. Sefydlwyd gweithdai haearn yn Llwydcoed ac [[Abernant]] yn 1799 ac 1800, wedi'u dilyn gan eraill yn Gadlys ac [[Aberaman]] yn 1827 ac 1847. Nid ydy'r rhain wedi gweithio ers 1875. Cyn 1836, câi'r rhan fwyaf o'r glo ei ddefnyddio yn lleol, yn bennaf yn y gweithdai haearn, ond wedyn dechreuwyd allforio glo o dde Cymru. Yn ail hanner y 19eg ganrif, gwellodd y dref yn fawr.
 
Aberdâr oedd cartref un o feirdd yr Ail Ryfel Byd, Alun Lewis, ac mae dyfyniad o'i gerdd ''The Mountain over Aberdare'' i'w weld yn y dref. Dyma gartref y Stereophonics hefyd, sy'n dod o Gwmaman. Fel mae'n digwydd mae yna Aberdare yn Ne Cymru Newydd, Awstralia, sydd hefyd yn cynnwys pyllau glo.
 
 
Aberdâr oedd cartref un o feirdd yr [[Ail Ryfel Byd]], [[Alun Lewis]], ac mae dyfyniad o'i gerdd ''The Mountain over Aberdare'' i'w weld yn y dref. Dyma gartref y [[Stereophonics]] hefyd, sy'n dod o Gwmaman. Fel mae'n digwydd mae yna [[Aberdare (De Cymru Newydd)|Aberdare]] yn [[De Cymru Newydd|Ne Cymru Newydd]], [[Awstralia]], sydd hefyd yn cynnwys pyllau glo.
 
==Eisteddfod Genedlaethol==
Llinell 31 ⟶ 29:
|}
 
==CysylltiadauDolenni allanol==
* [http://www.bbc.co.uk/cymru/deddwyrain/papurau_bro/clochdar/ Clochdar] Papur Bro Cwm Cynon (fel rhan o safwe y BBC)
* [http://www.aberdarecc.org.uk/ Clwb criced] (yn Saesneg)