Fersiwn yn ôl 14:53, 4 Ionawr 2017 golygu Jac-y-do (sgwrs \| cyfraniadau) 3,464 golygiad arwyddair ← Cymharer â'r fersiwn gynt		Fersiwn yn ôl 13:50, 7 Ionawr 2017 golygu dadwneud BOT-Twm Crys (sgwrs \| cyfraniadau) Botiau 819,356 golygiad B →‎Hanes Malawi: canrifoedd a Delweddau, replaced: 19eg ganrif → 19g, 16eg ganrif → 16g (2) using AWB Cymharer â'r fersiwn dilynol →
Llinell 65: Cafwyd hyd i olion hominid yn dyddio'n ôl tua miliwn o flynyddoedd yn yr ardal yma, ac roedd pobl gynnar yn byw ar lannau [[Llyn Malawi]] 50,000 i 60,000 o flynyddoedd yn ôl. Gelwir y trigolion cynnar yr Akufula neu'r Batwa. Hwy oedd yn gyfrifol am yr arlunwaith craig i'r de o [[Lilongwe]], yn [[Chencherere]] a Mphunzi. Yn ystod y [[~~16eg ganrif~~16g]], sefydlwyd gwladwriaeth [[Maravi]] gan gangen o'r [[Bantu (pobl)\|bobloedd Bantu]] o gwmpas [[Llyn Malawi]]. Dywedir fod yr enw "Malawi" yn dod o "Maravi". Tyfodd tiriogaeth y wladwriaeth i ymestyn o ardaloedd [[Tumbuka]] a Tonga yn y gogledd i ran isaf [[afon Shire]] yn y de, ac i'r gorllewin cyn belled a dyffrynoedd [[Luangwa]] a [[afon Zambezi\|Zambezi]]. Roedd rheolwyr Maravi yn perthyn i dylwyth y Phiri, ac yn dwyn y teitl [[Kalonga]]. [[Manthimba]] oedd eu prifddinas. Prif iaith y Maravi oedd [[Chichewa]]. Yn y [[~~19eg ganrif~~19g]], symudodd nifer o bobloedd eraill i'r ardal. Daeth pobl y [[Ngoni]], neu'r Angoni, o ardal [[KwaZulu-Natal\|Natal]], yn yr hyn sy'n awr yn [[De Affrica\|Dde Affrica]], yn ffoi oddi wrth Ymerodraeth y [[Zulu]], oedd yn ymestyn ei grym dan [[Shaka]] Zulu. Grŵp arall o fewnfudwyr oedd yr [[Yao]] neu Ayao, o'r hyn sy'n awr yn ogledd [[Mosambic]]. Cyn hir roedd y Maravi yn dioddef oherwydd ymosodiadau eu cymdogion, y Ngoni a'r Yao, ac yn aml yn cael eu gwerthu fel caethweision. Roedd yr Yao wedi troi at [[Islam]], ac wedi datblygu partneriaeth a marsiandïwyr caethion [[Arab]]aidd. Roedd y Portiwgeaid wedi ymsefydlu ar yr arfordir ers yr [[~~16eg ganrif~~16g]], ond ymddengys mai'r Ewropead cyntaf i gyrraedd Llyn Malawi oedd [[David Livingstone]] yn 1859. Yn ystod y blynyddoedd nesaf, sefydlodd cenhadon Albanaidd yn y wlad. Yn 1891, daeth y diriogaeth yn than o'r [[Ymerodraeth Brydeinig]], ac yn 1907 rhoddwyd yr enw ''Nyasaland'' arni. Yn ystod y 1950au, bu nifer o ymgyrchoedd i geisio ennill annibyniaeth. Un o'r arweinwyr oedd Dr [[Hastings Kamuzu Banda]], a ddaeth yn Brif Weinidog pan ddaeth Malawi yn wlad annibynnol yn [[1964]], ac yn Arlywydd ddwy flynedd yn ddiweddarach. Dim ond un blaid a ganiateid, ac yn 1970, cyhoeddwyd Banda yn Arlywydd am Oes.

Malawi: Gwahaniaeth rhwng fersiynau