446,839
golygiad
Y gwahaniaeth rhwng diwygiadau o "Gwaywffon"
B
canrifoedd a Delweddau, replaced: 15fed ganrif → 15g, 13eg ganrif → 13g, [[File: → [[Delwedd: using AWB
(delwedd 2) |
B (canrifoedd a Delweddau, replaced: 15fed ganrif → 15g, 13eg ganrif → 13g, [[File: → [[Delwedd: using AWB) |
||
|
[[Delwedd:Picelli LlGC.PNG|bawd|Llun picellwyr allan o Peniarth 482D a wnaed yn niwedd y [[
[[
Arf hirfain, blaenllym a ddefnyddir i drywanu person mewn brwydr yw '''gwaywffon''' (hefyd: '''gwayw''' neu '''bicell'''). Mae iddi ddwy ran: y [[llafn]] garreg neu [[metal|fetal]] a'r ffon hir a luniwyd o bren yn gyntaf, ac yna o fetal. Gall y waywffon fod yn un i'w thaflu drwy'r awyr, neu'n fath trymach i'w chario yn y dwylo. Defnyddid [[fflint]] yn llaf i'r hen waywffyn, ac mae'r hynaf yn dyddio i o leiaf 400,000 cyn y presennol ([[CP]]).<ref>''Lower Palaeolithic hunting spears from Germany. Hartmut Thieme. Letters to Nature. Nature'' 385, 807 – 810 (27 Chwefror 1997); {{doi|10.1038/385807a0}} [http://www.nature.com/nature/journal/v385/n6619/abs/385807a0.html]</ref> Ystyrir y [[bidog]] yn ddatblygiad naturiol i'r waywffon, ac sy'n parhau i gael ei ddefnyddio heddiw gan filwyr ar flaen gwn.
==Tarddiad a chyfystyron==
Cofnodwyd y gair "gwaywffon" am y tro cyntaf fel gair cyfansawdd 'gwayw' a 'ffon' yng ngeiriadur Salesbury yn 1547, ond mae'r gair 'gwayw' yn llawer hŷn; fe'i cofnodwyd yn [[Llyfr Du Caerfyrddin]] yn y [[
Ymhlith yr hen enwau arni y mae: glaif, gwayw, mehyr/myhyr, ongyr, pâr, rhôn, saffwy ac ysbâr, ond "gwayw" yw‘r prif derm am waywffon yng ngherddi‘r [[Hengerdd]] a cherddi [[Beirdd y Tywysogion]].<ref>[http://cadair.aber.ac.uk/dspace/bitstream/handle/2160/4646/Pennod3.pdf?sequence=3 ''Arfau yn yr Hengerdd a Cherddi Beirdd y Tywysogion''; papur gan Jennifer Penelope Day; 2010.] Adalwyd 07 Rhagfyr 2015</ref>
| |||