|
| family = Wilfrid Lawson (ewythr)
}}
Actor Cymreig oedd '''Bernard Lawson''' ([[11 Mai]] [[1927]] – [[14 Rhagfyr]] [[2016]]), oedd yn fwy adnabyddus fel '''Bernard Fox'''. Mae'n cael ei gofio orau am ei rôl fel Dr. Bombay yn y gyfres comedi ffantasi ''Bewitched'' (1964-1972), Cyrnol Crittendon yn y gyfres gomedi ''Hogan's Heroes ''(1965-1971), Archibald Gracie IV yn y ffilm epig am drychineb ''[[Titanic (ffilm 1997)|Titanic]]'' (1997), aac Capten Winston Havlock yn y ffilm ffantasi arswyd ''The Mummy'' (1999).
== Bywyd cynnar ==
Roedd Fox yn dod o deulu gyda pedwarphedwar cenhedlaeth o berfformwyr o'i flaen<ref>[http://movies.yahoo.com/movie/contributor/1800108189/bio Bernard Fox Biography] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110522092352/http://movies.yahoo.com/movie/contributor/1800108189/bio|date=22 May 2011}}</ref> Fe'i ganwyd yn [[Port Talbot|Port Talbot, sir Forgannwg]], yn fab i Queenie (''née'' Barrett) a Gerald Lawson, y ddau yn actorion llwyfan.<ref>[http://www.filmreference.com/film/86/Bernard-Fox.html Bernard Fox Biography]. </ref><ref>[http://www.hollywood.com/celebrity/Bernard_Fox/1284807 Bernard Fox at]. </ref><ref>[http://www.bewitched.net/bernbck.htm "Bernard Fox Makes Fans Merry!"]</ref> Roedd ganddo chwaer hŷn, Mavis, ac eia'i ewythr oedd yr actor Wilfrid Lawson.<ref>Erickson, Hal, [http://www.allmovie.com/cg/avg.dll?p=avg&sql=2:24538~T0 Biography (Allmovie)] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060426195934/http://www.allmovie.com/cg/avg.dll?p=avg&sql=2:24538~T0|date=26 April 2006}}</ref>
== Gyrfa ==
=== Ffilm ===
CychwynoddCychwynnodd Fox ei yrfa ffilm yn 18 mis oed, ac erbyn oedd yn 14 roedd yn rheolwr cynorthwyol mewn theatr. Ar ôl gwasanaethau gyda'r [[Y Llynges Frenhinol|Llynges Frenhinol]] yn ystod [[Yr Ail Ryfel Byd|yr ail Ryfel Byd]] fe ail-ddechreuodd ei yrfa ac yn fuan roedd ganddo 30 o gredydau ffilm o 1956 i 2004 yn cynnwys dwy ffilm ynghylch suddo yr'r [[RMS Titanic|RMS ''Titanic,'']] wedi eu gwahanu gan 39 mlynedd. Ymddangosodd Fox yn ''[[Titanic (ffilm 1997)|Titanic]]'' (1997) (fel Cyrnol Archibald Gracie IV) ac yn y fersiwn cynharach o'r drasiedi ''[[A Night to Remember (ffilm)|A Night To Remember]]'' (1958) (heb gydnabyddiaeth fel Frederick Fleet). Yn yr ail, traddododd y llinell "Iceberg dead ahead, sir!" wrth chwarae y rhan o forwr yn nyth brân y llong. Roedd ei rannau arall ar y sgrin yn amrywio o rhannaurannau cefnogol mewn comedïau amrwd (''Yellowbeard'', ''Herbie Goes to Monte Carlo'', ac yn ''The Private Eyes'', yn chwarae bwtler llofruddiog yn yr olaf) i gyflenwi y llais y Chairmouse yn y ffilm nodwedd animeiddiedig [[The Walt Disney Company|Disney]] ''[[The Rescuers]]'' a ''[[The Rescuers Down Under|The Rescuers Down Under.]]'' Chwaraeodd ran Winston Havelock, peilot Llu Awyr wedi ymddeol, yn y ffilm antur ''The Mummy ''(1999)''.'' Yn 2004, gwnaeth Fox ei ymddangosiad olaf cyn ymddeol yn ''Surge of Power: The Stuff of Heroes''.
=== Teledu ===
Ar deledu, portreadodd Fox y meddyg hudol (neu "witch doctor") Dr. Bombay ar ''Bewitched'' a'r di-glenglem "Cyrnol" Crittendon (mewn gwirionedd Grŵp Capten RAF, er yn cael ei gyfeirio ato fel Cyrnol) ar ''Hogan's Heroes''. Fodd bynnag, ei ymddangosiad cyntaf ar Bewitched oedd fel drylliwr gwrachod proffesiynol. Chwaraeodd ran Dr Bombay eto ar y gyfres ddilynol ''Tabitha'' (1977), ac eto ym 1999, ar yr opera sebon ''Passions'', a'i ffug-chwarae fel meddyg ysbryd ("doctor dymuniad") mewn pennod o ''Pee-wee's Playhouse'' yn 1999. Ymddangosodd mewn dwy bennod o gyfres ddirgelwch ''Columbo'', "Dagger of the Mind" a "Troubled Waters". Fox oedd yr aelod olaf ond un o gast oedolion ''Bewitched'', gan adael Nancy Kovack fel yr unig un sy'n weddill. Ymddangosodd Fox hefyd fel y valet Seisnig Malcolm Meriweather ar ''[[The Andy Griffith Show]]'', ac yn ''Rider Knight'' fel Commander Smiths ynym mhennod 8 yr 2il gyfres, pennod 8.
Ymddangosodd fox fel Uwchgapten Prydeinig yn "The Phantom Major," pennod 3 o ''F Troop'', ac yn y "Tea and Empathy,", pennod 17 o chweched6ed cyfres ''M*A*S*H''. Yn 1964, ymddangosodd Fox mewnym pennodmhennod 117 o ''[[The Dick Van Dyke Show]]'', yn dwyn y teitl "Girls Will Be Boys." Roedd Fox yn chwarae tad merch fach sydd o hyd yn dyrnu Richie Petrie. Mae hefyd yn ymddangos ym mhennod 95, "Teacher's Petrie," lle chwaraeodd athro ysgol nos ar ysgrifennu creadigol, ac yn "Never Bathe on Saturday" fel ditectif. Yn 1965 gwnaeth Fox ymddangosiad gwadd ar ''Perry Mason'' fel y llofrudd Peter Stange yn "The Case of the Laughing Lady."
Ymddangosodd Fox hefyd ynym mhennod "The Thor Affair" o ''McHale Navy'', ''The Man from U. N. C. L. E.'' ". Roedd yn chwarae y'r perchennog arfau Brutus Thor, oedd yn bwriadu llofruddio ffigwr "Gandhi-aidd" oedd yn ceisio dod â heddwch i'r byd (1966). A phennod dwy ran "The Bridge of Lion's Affair" ym 1966, fel yr asianbtasiant THRUSH Jordin, lle'r roeddoedd yn ymateb yn arferol i bob aseiniad gyda'r geiriau "byddaf yn edrych i mewn iddo"; ac yn y bennod "One White Rose for Death" o ''[[Murder, She Wrote]]'' yn 1986. Roedd yn cyd-serennu gydagydag Michael Evans fel Dr Watson yn "Sherlock & Me" yn y 1980au cynnar.
== Bywyd personol ==
Priododd Fox ei wraig, Jacqueline, yn 1961. Cawsant un plentyn, merch a enwir Amanda, sydd aâ mab o'r enw David-Mitchel a merch o'r enw Samantha.
== Marwolaeth ==
|
