Tsunami: Gwahaniaeth rhwng fersiynau
Cynnwys wedi'i ddileu Cynnwys wedi'i ychwanegu
B →Gweler hefyd: remove redundant template, link FA now managed from Wikidata, removed: {{Cyswllt erthygl ddethol|id}} (2) using AWB |
tacluso |
||
Llinell 1:
[[Delwedd:2004-tsunami.jpg|
[[Delwedd:SH-60B helicopter flies over Sendai.jpg|bawd|300px|[[Daeargryn a tsunami Sendai 2011]]; awyrlun o'r difrod yn ardal [[Sendai]], gyda mwg du'n codi o safle puro olew Nippon.]]
[[Ton]] neu nifer o donnau anferth yw '''Tsunami''' ([[Hepburn]]) (o'r 津波 [[Siapaneg]] ''ton fawr mewn porthladd'', [[Kunrei-shiki]]: '''Tunami'''). Fel arfer, mae Tsunami yn cael ei chreu ar ôl [[daeargryn]] neu ffrwydriad [[llosgfynydd]] ar waelod y môr, neu wedi i [[feteoryn]] ddisgyn i'r môr. Mae [[ynni]] Tsunami yn gyson ac yn penderfynu uchder a chyflymder y tonnau. Felly mae uchder y don yn tyfu pryd mae hi'n dod i le mwy bas ger y tir ac mae ei chyflymder yn arafu. Tra bod y don yn symud ar wyneb y môr mae hi'n isel, yn gyflym ac o donfedd hir, ac felly mae'n anodd sylwi arni, ond mewn bae neu le arall cul a bas mae'n bosibl iddi fod yn fwy nag 30m uchder ac iddi achosi niwed erchyll. ▼
[[Delwedd:Simulación Tsunami.ogv|bawd|300px|Ffuglun 3D o tsunami.]]
[[Ton]] neu nifer o donnau anferth yw '''tsunami''' neu '''swnami''' (o'r 津波 [[Siapaneg]] 'ton fawr mewn porthladd', [[Kunrei-shiki]]: '''Tunami'''). Fel arfer, mae tsunami yn cael ei chreu yn dilyn symudiadau sydyn e.e. [[daeargryn]], ffrwydriad [[llosgfynydd]] ar waelod y môr, ffrwydriad bom atomig, neu wedi i [[awyrfaen]] ddisgyn i'r môr.<ref>{{cite web|url=http://www.jpl.nasa.gov/spaceimages/details.php?id=PIA04373|title=Deep Ocean Tsunami Waves off the Sri Lankan Coast|author=|date=|publisher=|accessdate=3 Tachwedd 2016}}</ref>
▲
Mae systemau rhybudd gan nifer o drefi ar lan y [[Môr Tawel]] (yn bennaf yn [[Siapan]] ac yn [[Hawaii]]) ac mae Sefydliadau [[Seismoleg]] a [[lloerennau]] yn gwylio a rhagfynegi Tsunami.
=== Gweler hefyd ===
* [[Tsunami Cefnfor India 2004]]
==Cyfeiriadau==
{{cyfeiriadau}}
[[Categori:Peryglon naturiol]]
|